Σάββατο 2 Μαΐου 2015

Υποτιμά ο Απ. Παύλος το γυναικείο φύλο; του Στέλιου Μπαφίτη

Υποτιμά ο απ. Παύλος το γυναικείο φύλο; Ας ακούσουμε τον ίδιο τον απόστολο. Παρακάτω, παρουσιάζουμε τα επίμαχα χωρία από τις επιστολές του.

«Περί δε των όσων μοι εγράψατε, καλόν είναι εις τον άνθρωπον να μη εγγίση εις γυναίκα• διά τας πορνείας όμως ας έχη έκαστος την εαυτού γυναίκα, και εκάστη ας έχη τον εαυτής άνδρα. Ο ανήρ ας αποδίδη εις την γυναίκα την οφειλομένην εύνοιαν• ομοίως δε και η γυνή εις τον άνδρα. Η γυνή δεν εξουσιάζει το εαυτής σώμα, αλλ' ο ανήρ• ομοίως δε και ο ανήρ δεν εξουσιάζει το εαυτού σώμα, αλλ' η γυνή» 
(Απόστολος Παύλος, Α’ Κορινθίους, Ζ 1-4).

Апостол Павел
Αν ανατρέξουμε στο υπόμνημα του Π. Τρεμπέλα «Εις τας επιστολάς της Καινής Διαθήκης», τόμος Α’, σελ. 295, παρατηρούμε τα εξής:

«…καλόν είναι εις τον άνθρωπον να μη εγγίση εις γυναίκα…»:
«Δεν είπεν ανδρί, αλλά γενικώς ανθρώπω, ίνα συμπεριλάβει και τας γυναίκας».

«…διά τας πορνείας όμως…»:
«Αντιθετικός. Το χωρίον επεκρίθη ως εκφράζον πολύν χαμηλήν ιδέαν περί γάμου. Ο απόστολος όμως δεν εκθέτει ενταύθα πλήρη θεωρίαν περί γάμου, ούτινος ακόμη και εν σ. 14 αλλά και εν ια’ 3, Εφεσίους ε’ 25-27 εξαίρει την ηθικήν πλευράν. Αλλά εις κοινωνίαν πλήρη πειρασμών συμβουλεύει ως «το ασφαλές και βοηθούν ημών τη ασθενεία το τη νομίμω κεχρήσθαι γυναικί και τω νομίμω ανδρί» (Χρυσόστομος). Εις πληθυντικόν σημαίνων τα ποικίλα είδη της σαρκικής αμαρτίας. Εφόσον κινδυνεύει ο άγαμος να εκτραπεί εις πορνείαν, ίνα αποφύγει αυτήν, έχει καθήκον να νυμφεύηται».

«…ας έχη έκαστος την εαυτού γυναίκα, και εκάστη ας έχη τον εαυτής άνδρα…»: «ΤΑ ΑΥΤΑ δε και άνδρασι και γυναιξί νομοθετεί, επειδή ΜΙΑ η φύσις (Θεοδώρητος)».

«Ο ανήρ ας αποδίδη εις την γυναίκα την οφειλομένην εύνοιαν…»:
«Οι μεν ανθρώπινοι νόμοι ταις μεν γυναιξί διαγορεύουσι σωφρονείν…τους δε γε άνδρας την ίσην σωφροσύνην ουκ απαιτούσι. Ανδρες γαρ όντες οι τεθεικότες τους νόμους, της ισότητος ουκ εφρόντισαν, αλλά σφίσι συγγνώμην απένειμαν. Ο δε θείος απόστολος… τοις άνδρασι πρώτοις νομοθετεί σωφροσύνην (Θεοδώρητος)».


«Η γυνή δεν εξουσιάζει το εαυτής σώμα, αλλ' ο ανήρ• ομοίως δε και ο ανήρ δεν εξουσιάζει το εαυτού σώμα, αλλ' η γυνή…»:
«Επειδή είπε την οφειλόμενην εύνοιαν, ηρμήνευσε, ποια εστίν αύτη. Αύτη φησίν· ούτε ανήρ, ούτε γυνή του ιδίου σώματος εξουσιάζουσι (Οικουμένιος)»

«Εν μεν τοις άλλοις το πλέον δίδωσι τω ανδρί, ένθα περί υποταγής ή εξουσίας π λόγος αυτών, ΝΥΝΙ ΔΕ ΙΣΟΤΗΤΑ ΔΕΔΩΚΕ (Χρυσόστομος)».


Από όλα αυτά, προκύπτει ότι ο απ. Παύλος μιλάει καθαρά για ισότητα του άνδρα και της γυναίκας. Η διαφορά είναι στον ρόλο του συζύγου και της συζύγου (όπως και σε όλα τα σχετικά χωρία).

«Θέλω δε να εξεύρητε, ότι η κεφαλή παντός ανδρός είναι ο Χριστός, κεφαλή δε της γυναικός ο ανήρ, κεφαλή δε του Χριστού ο Θεός» (Α Κορινθίους, ια 3)

Ο απ. Παύλος, δεν υποτιμά την γυναίκα επειδή αναφέρει τον άνδρα ως κεφαλή της γυναικός. 
Αυτό γίνεται φανερό από το γεγονός ότι στο ίδιο εδάφιο αναφέρει επίσης τον Θεό ως κεφαλή του Χριστού. Από την στιγμή που ο Χριστός είναι το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας και ομοούσιος«τω Πατρί», ίσος δηλαδή και εκ της ίδιας ουσίας ως ο Λόγος του Θεού, δεν γράφει ο απ Παύλος δείχνοντας κατωτερότητα και ανωτερότητα, αλλά κάτι άλλο.
 Αναφέρεται στον τρόπο ύπαρξης. Ο Λόγος ως προς την ουσία είναι ομοούσιος τω Πατρί, αλλά ως προς τον τρόπο ύπαρξης είναι Υιός του Πατρός, χωρίς να είναι κατώτερος. 

Ο ιερός Χρυσόστομος είναι ξεκάθαρος όταν γράφει«Ει γαρ και υποτέτακται ημιν η γυνή, αλλ’ ως γυνή, αλλ’ ως ελευθέρα και ως ομότιμος. Και ο Υιός δε, ει και υπήκοος γέγονε τω Πατρί, αλλ’ ως Υιός Θεού, αλλ’ ως Θεός» (26η ομιλία εις την προς Κορινθίους).

 Όπως ο Υιός, υπακούοντας στον Πατέρα, δεν έπαψε να είναι ίσος και ομοούσιος με τον Πατέρα, έτσι και η γυναίκα δείχνοντας την υπακοή της δεν έπαψε να είναι ίση και ίδιας ουσίας με τον άνδρα.
 Σε άλλο σημείο, ο ιερός Χρυσόστομος αναφερόμενος στην φράση «κεφαλή δε της γυναικός ο ανήρ», μιλάει για την προστασία που οφείλει ο άνδρας προς την γυναίκα του. «Και αλλαχού δε κεφαλήν ειπών τον άνδρα της γυναικός, επήγαγεν· «Ώσπερ και ο Χριστός κεφαλή και Σωτήρ εστί της Εκκλησίας και προστάτης, ούτω και ο ανήρ οφείλει της αυτού γυναικός είναι» (26η ομιλία εις την προς Κορινθίους).

Υπακοή όμως σε όλα; Όχι! Ο απ. Παύλος είναι σαφέστατος σε άλλο σημείο: «Αι γυναίκες, υποτάσσεσθε εις τους άνδρας σας, καθώς πρέπει εν Κυρίω» (Κολοσσαείς, γ 18).

Ώστε, εάν κάποιος εκλαμβάνει ότι το «κεφαλή δε της γυναικός ο ανήρ» είναι υποτίμηση του γυναικείου φύλου, τότε ας εκλάβει αναλόγως και το «κεφαλή δε του Χριστού ο Θεός» ως υποβάθμιση δήθεν του Χριστού, κάτι που είναι άτοπο αν λάβουμε υπόψη την χριστολογία του απ. Παύλου στην οποία βασίστηκαν όλοι οι Πατέρες.

Ακόμα καθαρότερα, ότι η υπακοή δεν δείχνει κατωτερότητα αλλά τρόπο συνύπαρξης, είναι αυτό που αναφέρει ο απ Παύλος στην προς Εφεσίους όταν γράφει: «υποτασσόμενοι αλλήλοις» (Ε,21), Δηλαδή και ο άντρας ΥΠΟΤΑΣΣΕΤΑΙ στην γυναίκα.

«Διότι ο μεν ανήρ…είναι εικών και δόξα του Θεού• η δε γυνή είναι δόξα του ανδρός. Διότι ο ανήρ δεν είναι εκ της γυναικός, αλλ' η γυνή εκ του ανδρός• επειδή δεν εκτίσθη ο ανήρ διά την γυναίκα, αλλ' η γυνή διά τον άνδρα...

Πλην ούτε ο ανήρ χωρίς της γυναικός ούτε η γυνή χωρίς του ανδρός υπάρχει εν Κυρίω. Διότι καθώς η γυνή είναι εκ του ανδρός, ούτω και ο ανήρ είναι διά της γυναικός, τα πάντα δε εκ του Θεού» 
(Α’ Κορινθίους, ια 7-12).


Εικόνα και δόξα του Θεού καλείται εδώ ο άνδρας με την έννοια ότι αυτός πλάστηκε πριν από την δημιουργία της γυναίκας, όπως εξηγεί ο Θεοδώρητος· «Καλείται εικών Θεού κυρίως «κατά το αρχικόν μόνον ως απάντων των επί της γης την αρχήν πεπιστευμένον» (Υπόμνημα Π. Τρεμπέλα, Εις τας επιστολάς, Α’ Τόμος, σελ. 350)

Κατά τον Σευηριανό Γαβάλων, δεν λέγεται εδώ ο άνδρας εικόνα του Θεού για την ανωτερότητά του, διότι και η γυναίκα λέγεται εικόνα του Θεού επίσης στην Αγία Γραφή· «Και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον κατ' εικόνα εαυτού• κατ' εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν• άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς» (Γένεση, α 27).

 ‘’Ει γαρ ην καθ’ εν τι τούτων, πάντως αν και η γυνή Θεού εικών εκλήθη»(Υπόμνημα Π. Τρεμπέλα, Εις τας επιστολάς, Α’ Τόμος, σελ. 350).

Ο Π. Τρεμπέλας σχολιάζοντας αναφέρει: «Αντανακλά ορατώς την κυριαρχίαν του αοράτου δημιουργού επί πάντων…Αξιοσημείωτον, ότι δεν ονομάζεται και εικών του ανδρός, διότι και αύτη επλάσθη κατ’ εικόνα Θεού». (Υπόμνημα, σελ. 350).

Τα χωρία σε καμία περίπτωση δεν υποβιβάζουν την γυναίκα. Ο απ. Παύλος απλά αναφέρεται στην δημιουργία όπου δεν δημιουργήθηκε ο άνδρας από την γυναίκα, αλλά η γυναίκα από την πλευρά του άνδρα, για αυτό και «η γυνή είναι δόξα του ανδρός». Η δημιουργία της γυναίκας από τα πλευρά, δηλώνει ότι είναι ίδιας ουσίας με αυτήν του ανδρός και ότι είναι ίση με αυτόν. 
Για αυτό και ο απόστολος Παύλος, δείχνοντας αυτήν την ισότητα, γράφει: «ούτε ο ανήρ χωρίς της γυναικός ούτε η γυνή χωρίς του ανδρός υπάρχει εν Κυρίω». Και εν τέλει, εξυψώνει το γυναικείο φύλο γράφοντας ότι «η δε γυνή είναι δόξα του ανδρός», η οποία δίνει αξία στον άνδρα. 
Αναφέρει ο ιερός Χρυσόστομος«Επειδή γαρ πολλήν υπεροχήν έδωκε τω ανδρί, ειπών ότι εξ αυτού η γυνή, και ότι δι’ αυτόν· ίνα μήτε τους άνδρας επάρη πλέον του δέοντος, μήτε εκείνας ταπεινώση , όρα πως επάγει την διόρθωσιν, λέγων· «Πλήν ούτε ανήρ χωρίς γυναικός, ούτε γυνή χωρίς ανδρός εν Κυρίω» 
(26η ομιλία εις την προς Α’ Κορινθίους).

«Ευχαριστούντες πάντοτε υπέρ πάντων εις τον Θεόν και Πατέρα εν ονόματι του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, υποτασσόμενοι εις αλλήλους εν φόβω Θεού. Αι γυναίκες, υποτάσσεσθε εις τους άνδρας σας ως εις τον Κύριον, διότι ο ανήρ είναι κεφαλή της γυναικός, καθώς και ο Χριστός κεφαλή της εκκλησίας, και αυτός είναι σωτήρ του σώματος. Αλλά καθώς η εκκλησία υποτάσσεται εις τον Χριστόν, ούτω και αι γυναίκες ας υποτάσσωνται εις τους άνδρας αυτών κατά πάντα. Οι άνδρες, αγαπάτε τας γυναίκάς σας, καθώς και ο Χριστός ηγάπησε την εκκλησίαν και παρέδωκεν εαυτόν υπέρ αυτής» (Εφεσίους, ε 20-25).

Τα χωρία δείχνουν ένα παραλληλισμό της σχέσης του Χριστού και της εκκλησίας με αυτήν του άνδρα και της γυναίκας. Όπως ο Χριστός είναι η κεφαλή της εκκλησίας, έτσι και ο άντρας είναι κεφαλή της γυναικός του. Όπως η εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό, έτσι και η γυναίκα. Και μάλιστα λέει κατά πάντα.

Τι είναι η «κεφαλή» και η «κατά πάντα υποταγή»; Που αναφέρεται το «κατά πάντα»; Βεβαίως, σε ότι είναι σωστό και όχι παράλογο.
Σε ότι απορρέει από την αγάπη και την φροντίδα που ΟΦΕΙΛΕΙ να έχει ο άντρας στην γυναίκα του, όπως εύκολα προκύπτει από το απόσμασμα. Να τις αγαπάνε όπως ο Χριστός αγάπησε την εκκλησία, και παρέδωσε το σώμα του θυσία για αυτήν. Άρα, η υπακοή της γυναίκας «η κατά πάντα», δεν έχει χαρακτήρα δουλικό και υποτιμητικό, αλλά βασίζεται στην αγάπη, όπως και της Εκκλησίας που βασίζεται στην αγάπη του Κυρίου.

 Ο Χριστός δέχτηκε να πεθάνει στον Σταυρό και να δείξει έμπρακτα την άπειρη αγάπη του για μας. Ομοίως, κατά τα παραπάνω χωρία του αποστόλου Παύλου, ο άνδρας θα ξεχάσει το δικό του θέλημα και θα κάνει αυτό που επιθυμεί εκείνη.

Η έννοια της υποταγής έχει να κάνει και με την ευθύνη που έχει ο Χριστός απέναντι στην εκκλησία του. Έτσι και ο άντρας έχει την ευθύνη της γυναίκας του.

«Ούτω χρεωστούσιν οι άνδρες να αγαπώσι τας εαυτών γυναίκας ως τα εαυτών σώματα. Όστις αγαπά την εαυτού γυναίκα εαυτόν αγαπά» (Εφεσίους, ε 28).

Σχετικά με το χωρίο «η δε γυνη ινα φοβηται τον ανδρα», πρέπει να το πιάσουμε από πιο πριν που λέει: «έκαστος την εαυτού γυναίκα ούτως αγαπάτω ως εαυτόν η δε γυνή ίνα φοβηται τον άνδρα» (Εφεσίους, ε 33).


Όπως βλέπουμε, μιλάει για αγάπη και για «φόβο». Οι λέξεις μέσα στην Αγία Γραφή έχουν πολλές σημασίες. Εδώ, η λέξη «φόβος» δεν έχει την έννοια που μας έρχεται πρώτη στο νου.Έχει την έννοια του σεβασμού. Για αυτό, και οι περισσότερες μεταφράσεις, ως «σεβασμό» την αποδίδουν.

Ας το δείξουμε όμως από την ίδια την Αγία Γραφή. Ο φόβος δεν συνυπάρχει με την αγάπη. Η Γραφή είναι σαφέστατη: «Φόβος δεν είναι εν τη αγάπη, αλλ' η τελεία αγάπη έξω διώκει τον φόβον, διότι ο φόβος έχει κόλασιν• και ο φοβούμενος δεν είναι τετελειωμένος εν τη αγάπη» (Α’ Ιωάννου, δ 18).

Ο ιερός Χρυσόστομος, σχολιάζει ως εξής: «Οικέτην μεν γαρ φόβω τις αν καταδήσαι, μάλλον δε ουδέ εκείνον, ταχέως γαρ αποπηδήσας οιχήσεται· την δε του βίου κοινωνόν, την παίδων μητέρα, την πάσης ευφροσύνης υπόθεσιν, ου φόβω και απειλαίς δει καταδεσμείν, αλλ΄αγάπη και διαθέσει. Ποία γαρ συζυγία, όταν η γυνή τον άνδρα τρέμη;» (Ομιλία Κ προς Εφεσίους). 
Δηλαδή, κατά τον ιερό Χρυσόστομο, δεν μπορεί να υπάρξει συζυγία που να βασίζεται στον τρόμο. Όχι μόνο στην συζυγία, όπου η γυναίκα χαρακτηρίζεται ως «κοινωνός του βίου του ανδρός» και «μητέρα των παιδιών», αλλά ούτε καν στις σχέσεις εργοδοτών και υπηρετών.

Στην ίδια ομιλία του λέει και τα εξής: « Αλλά όταν ακούεις φόβον, ελευθέρα προσήκοντα φόβον απαίτει, μη καθώς δούλης· σώμα γαρ εστί σον· αν γαρ τούτο ποιήσης, σαυτόν καθυβρίζεις, το σώμα ατιμάζων το σον. Ποιος δε εστίν φόβος; Ώστε μη αντιλέγειν, ώστε μη επανίστασθαι, ώστε μη των πρωτείων εράν· αρκεί μέχρι τούτων εστάναι τον φόβον. Αν δε αγαπάς, ως εκελεύσθης, μείζονα εργάση· μάλλον δε ουκέτι φόβω τούτο εργάση αλλά και αυτή η αγάπη εργάζεται τι»

«Αι γυναίκες, υποτάσσεσθε εις τους άνδρας σας, καθώς πρέπει εν Κυρίω. Οι άνδρες, αγαπάτε τας γυναίκας σας και μη ήσθε πικροί προς αυτάς. Τα τέκνα, υπακούετε εις τους γονείς κατά πάντα• διότι τούτο είναι ευάρεστον εις τον Κύριον» 
(Κολοσσαείς, γ 18)

Τα παιδιά να υπακούουν στους γονείς. Δεν εξαιρεί πουθενά την γυναίκα, αφού αναφέρεται στους γονείς και όχι αποκλειστικά στους πατέρες . Όπως τα παιδιά οφείλουν να ακούνε τον πατέρα, άλλο τόσο και την μητέρα.

«Η γυνή ας μανθάνη εν ησυχία μετά πάσης υποταγής• εις γυναίκα όμως δεν συγχωρώ να διδάσκη, μηδέ να αυθεντεύη επί του ανδρός, αλλά να ησυχάζη. Διότι ο Αδάμ πρώτος επλάσθη, έπειτα η Εύα• και ο Αδάμ δεν ηπατήθη, αλλ' η γυνή απατηθείσα έγεινε παραβάτις» (Α’ Τιμοθέου, β 11-14).


Ο απόστολος Παύλος στο συγκεκριμένο κομμάτι αναφέρεται στην περίπτωση της Εύας, χωρίς να σημαίνει ότι υποτιμά το γυναικείο φύλο, διότι σε άλλα σημεία αναφέρεται στον Αδάμ. Στο συγκεκριμένο κομμάτι αναφέρει την Εύα διότι αναφέρεται πιο πριν στις γυναίκες. Και μάλιστα αναφέρεται στο πρώτο σκέλος της εξαπάτησης, όπου συμμετείχε η Εύα. Σε άλλα σημεία αναφέρεται στον Αδάμ.

«Διότι επειδή ο θάνατος ήλθε δι' ανθρώπου, ούτω και δι' ανθρώπου η ανάστασις των νεκρών.Επειδή καθώς πάντες αποθνήσκουσιν εν τω Αδάμ, ούτω και πάντες θέλουσι ζωοποιηθή εν τω Χριστώ» (Α Κορινθιους 15,22).


Ο απ. Παύλος, εξισώνει τα δύο φύλα και μάλιστα σε μια εποχή όπου η γυναίκα ήταν πραγματικά υποτιμημένη αν ανατρέξουμε σε κείμενα αρχαία του εθνικού κόσμου. Ονομάζει την Πρίσκιλλα ως συνεργό του αναφέροντάς την πρώτη, και στην συνέχεια τον σύζυγό της Ακύλα:«ασπάσασθε Πρίσκιλλαν και Ακύλαν τους συνεργούς μου εν Χριστώ Ιησού». (Ρωμαίους ιστ,3)

Ο απ. Παύλος, είναι σαφέστατος:

«Διότι πάντες είσθε υιοί Θεού διά της πίστεως της εν Χριστώ Ιησού• επειδή όσοι εβαπτίσθητε εις Χριστόν, Χριστόν ενεδύθητε. Δεν είναι πλέον Ιουδαίος ουδέ Έλλην, δεν είναι δούλος ουδέ ελεύθερος, δεν είναι άρσεν και θήλυ• διότι πάντες σεις είσθε εις εν Χριστώ Ιησού» (Γαλάτας, γ 26-28).

Επιμέλεια: Sophia-Siglitiki Drekou

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ

Οι αιρετικοί είναι ψευδαπόστολοι και εργάται δόλιοι. Γι' αυτό μη μας εκπλήσσει που και αυτοί μιλούν για Χριστό και υποκρίνονται ότι είναι ευσεβείς. Στ' αλήθεια είναι λύκοι με προβιά προβάτων!



 
Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ
μοναχού Αρσενίου Βλιαγκόφτη
 
     Το στόμα του Χρυσορρήμονος Ιωάννου και η γραφίδα του θα χρειαζόταν για να εγκωμιάσουμε επαξίως τον μέγα Απόστολο Παύλο, το στόμα του Χριστού. Επειδή μας λείπουν και τα δύο αυτά, θα δανεισθούμε λόγους του ίδιου του Αποστόλου για να παρουσιάσουμε το θέμα μας. Φυσικά την αντιμετώπιση των αιρέσεων, θέμα τόσο σημαντικό στην ποιμαντική διακονία της Εκκλησίας, δεν θα μπορούσε να την αμελήσει αυτός που είχε την μέριμναν πασών των εκκλησιών1, ο Απόστολος των Εθνών Παύλος.
Ας ξεκινήσουμε όμως από το πως βλέπει ο Απόστολος την υγιαίνουσα διδασκαλία. Τι είναι, δηλαδή, αυτό που σήμερα ονομάζουμε Ορθοδοξία, τι είναι η σωστή πίστη, για να την αντιδιαστείλουμε κατόπιν προς την αίρεση. Υιοί Θεού, λέγει ο Απόστολος, είναι όσοι κινούνται και καθοδηγούνται από το Άγιο Πνεύμα (Ρωμ. 8, 14), οι πνευματέμφοροι, δηλαδή οι Άγιοι. Αυτοί είναι οι πραγματικοί Χριστιανοί.
H σωστή πίστη, η υγιαίνουσα διδασκαλία, όπως την ονομάζει ο Απόστολος, είναι αποτέλεσμα καθαράς συνειδήσεως, η οποία γεννιέται από τον καθαρό βίο. Η υγιής διδασκαλία της Εκκλησίας απευθύνεται στους πάντας. Έρωτα ο Απόστολος: Η Ιουδαίων ο Θεός μόνον; Ουχί δε και εθνών; Και απαντά: Ναι και εθνών2. Όχι μόνο στους Ιουδαίους αλλά σε όλους απευθύνεται ο Χριστός. Όλοι -αρκεί να το θέλουν- μπορούν να γίνουν κατά χάριν παιδιά του, να φθάσουν στον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος και στην κατά χάριν θέωση.
Όμως, δυστυχώς, δεν ανταποκρίνονται όλοι σ' αυτό το κάλεσμα του Χριστού. Μάλλον αυτοί που ανταποκρίνονται είναι σχετικώς λίγοι. Αυτοί που ανταποκρίνονται αγιάζονται και σώζονται με τη χάρη του Χριστού και όχι με τις δικές τους μόνο δυνάμεις. Στην Εκκλησία έχουμε Χριστοσωτηρία και όχι αυτοσωτηρία ή εργοσωτηρία. Χάριτι έστε σεσωσμένοι3 βροντοφωνάζει ο Απόστολος.
Η σωστή πίστη φαίνεται στην καθημερινή πράξη. Όπως λέμε στη θεολογική γλώσσα, το δόγμα (δηλ. το τι πιστεύουμε) έχει -θα πρέπει να έχει- άμεση σχέση με το πως ζούμε. Παράλληλα όμως και σε αντίθεση προς το μυστήριο της ευσεβείας, που είναι η Εκκλησία, υπάρχει και το μυστήριο της ανομίας, η αίρεση δηλαδή και η πλάνη.
Σε αντίθεση με την Εκκλησία που χαρακτηρίζεται από ενότητα, στην αίρεση και την πλάνη υπάρχει πολυδιάσπαση. Είναι οι άθεοι και άπιστοι, οι αιρετικοί, οι σχισματικοί, αυτοί που κάνουν δικές τους φατρίες, οι σκανδαλοποιοί, αυτοί που επιμένουν στην αμαρτία και δεν μετανοούν.
Βασική αιτία όλων αυτών των καταστάσεων είναι η υπερηφάνεια. Ει τις ετεροδιδασκαλεί... γράφει στον μαθητή του Τιμόθεο ο Απόστολος Παύλος, τετύφωται4. Δηλαδή με απλά λόγια, όποιος φτιάχνει μία δική του θρησκεία, δηλ. μια αίρεση, τετύφωται, έχει μέσα του βουνό την υπερηφάνεια, γι' αυτό και δεν υποτάσσεται στον αληθινό Θεό.
Η υπερηφάνεια και τα πάθη, που γεννώνται από αυτήν, ρίχνουν τον άνθρωπο στην αίρεση. Ρίζα γαρ πάντων των κακών έστιν η φιλαργυρία, γράφει πάλι στον μαθητή του Τιμόθεο ο θείος Παύλος, ης τινές ορεγόμενοι απεπλανήθησαν από της πίστεως...5. Η αμαρτία και τα πάθη μιαίνουν, λερώνουν τον νου και την συνείδηση και έτσι ο άνθρωπος απορρίπτει την υγιά διδασκαλία και ακολουθεί το δρόμο της αυτονομίας δουλεύοντας στα πάθη του. Οι απωσάμενοι την πίστιν και την αγαθήν συνείδησιν, εναυάγησαν περί την πίστιν6.
Πίσω από τα πάθη φυσικά είναι ο διάβολος, ο πατέρας του ψεύδους, που τα υποκινεί και παρασύρει τον άνθρωπο. Η αίρεση, η ετεροδιδασκαλία, όπως την ονομάζει ο Απόστολος, ξεκινά ως ένα ξένο σώμα μέσα στην Εκκλησία, το οποίο ο ζωντανός οργανισμός, που είναι η Εκκλησία, το αποβάλλει. Την αίρεση δημιουργεί ο θεός του αιώνος τούτου, δηλαδή το σαρκικό φρόνημα, το φρόνημα του παλαιού ανθρώπου, του ανθρώπου των παθών. Έτσι έχουμε μπροστά μας δύο αντίθετους κόσμους.
Την Εκκλησία από τη μία πλευρά και την αίρεση από την άλλη. Όπως το φως με το σκοτάδι δεν μπορούν να συνυπάρξουν, έτσι και η αλήθεια της Εκκλησίας με το ψέμα των αιρέσεων.
Να τι γράφει ο Απόστολος Παύλος στη Β' προς Κορινθίους επιστολή του: κεφ. 6, 14
14 Μὴ γίνεσθε ἑτεροζυγοῦντες ἀπίστοις· τίς γὰρ μετοχὴ δικαιοσύνῃ καὶ ἀνομίᾳ, ἢ τίς κοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος;. 15 τίς δὲ συμφώνησις Χριστοῦ πρὸς Βελιάρ, ἢ τίς μέρις πιστῷ μετὰ ἀπίστου;. 16 τίς δὲ συγκατάθεσις ναῷ θεοῦ μετὰ εἰδώλων; ἡμεῖς γὰρ ναὸς θεοῦ ἐσμεν ζῶντος, καθὼς εἶπεν ὁ θεὸς ὅτι ἐνοικήσω ἐν αὐτοῖς καὶ ἐμπεριπατήσω καὶ ἔσομαι αὐτῶν θεὸς καὶ αὐτοὶ ἔσονται μου λαός. 17 διό ἐξέλθατε ἐκ μέσου αὐτῶν καὶ ἀφορίσθητε, λέγει κύριος, καὶ ἀκαθάρτου μὴ ἅπτεσθε κἀγὼ εἰσδέξομαι ὑμᾶς. 18 καὶ ἔσομαι ὑμῖν εἰς πατέρα καὶ ὑμεῖς ἔσεσθε μοι εἰς υἱοὺς καὶ θυγατέρας, λέγει κύριος παντοκράτωρ.
Δηλαδή:
14 Μη συνάπτετε στενόν σύνδεσμον προς τους απίστους, με τους οποίους δεν ημπορείτε να αποτελέσετε ταιριαστό ζευγάρι, ώστε να εμβαίνετε εις τον ίδιον ζυγόν μαζί τους. Διότι ποίος συνεταιρισμός ημπορεί να υπάρχη μεταξύ δικαιοσύνης και ανομίας; Ποία δε επικοινωνία μεταξύ φωτός και σκότους; 15 Ποία δε συμφωνία μπορεί να γίνη μεταξύ του Χριστού και του Σατανά; Ή ποίον μερίδιον δύναται να έχη ένας πιστός με ένα άπιστον; 16 Πως δε ημπορεί να ευρίσκωνται μαζί εις τον ίδιον τόπον ο ναός του Θεού και τα είδωλα; Ναι• δεν έχουν καμμίαν θέσιν τα είδωλα εις σας. Διότι σεις είσθε ναός του ζώντος Θεού, καθώς είπεν εις την Παλαιάν Διαθήκην ο Θεός• Ότι θα κατοικήσω μέσα των και θα περιπατήσω μεταξύ των και θα είμαι Θεός ιδικός των και αυτοί θα είναι λαός μου. 17 Δι' αυτό εξέλθετε από μέσα από τους απίστους και ξεχωρισθήτε από αυτούς, λέγει ο Κύριος, και μη εγγίζετε οτιδήποτε ακάθαρτον. Και εγώ θα σας δεχθώ με στοργήν πατρικήν. 18 Και θα γίνω πατέρας σας και σεις θα είσθε παιδιά μου και θυγατέρες μου, λέγει ο Κύριος ο παντοκράτωρ7.
Η εμφάνιση των αιρέσεων δίνει την ευκαιρία να δοκιμασθεί και η αγάπη μας προς τον Χριστό, αν είναι γνήσια ή όχι. Αυτό το νόημα έχει ο λόγος του Αποστόλου δει γαρ και αιρέσεις εν υμίν είναι, ίνα οι δόκιμοι φανεροί γένωνται εν υμίν8.
Είπαμε ότι στη βάση όλων των αιρέσεων βρίσκεται η υπερηφάνεια. Απ' αυτήν ακριβώς γεννιέται και η υπερβολική εμπιστοσύνη του ανθρώπου στον εαυτό του και στην προκειμένη περίπτωση η πίστη ότι με την κτιστή διάνοιά του ο άνθρωπος θα βρει μόνος του την αλήθεια. Βλέπετε, συνιστά στους Κολοσσαείς ο Απόστολος, μη τις υμάς εσταί ο συλαγωγών δια της φιλοσοφίας και κενής [=κούφιας] απάτης, κατά την παράδοσιν των ανθρώπων, κατά τα στοιχεία του κόσμου και ου κατά Χριστόν9.
      Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά τι κάνουν οι αιρέσεις. Οι αιρέσεις κηρύσσουν ένα άλλο Ευαγγέλιο (έτερον Ευαγγέλιον) και όχι το Ευαγγέλιο της εν Χριστώ σωτηρίας. Σήμερα κατ' εξοχήν αυτό το έτερον Ευαγγέλιον συνοψίζεται στην εωσφορική πρόταση της αυτοσωτηρίας και αυτοθεώσεως του ανθρώπου χωρίς τον Θεό.
Οι αρχηγοί και διαφημιστές των αιρέσεων λένε στους ανθρώπους αυτά που τους αρέσουν, κολακεύουν τα πάθη τους, χαϊδεύουν τις ακοές των ανθρώπων10. Οι αιρέσεις σπρώχνουν τους ανθρώπους προσέχειν μύθοις11, να ασχολούνται με παραμύθια, θα λέγαμε στην απλή γλώσσα. Αυτό κι αν δεν γίνεται σήμερα! Βομβαρδίζονται οι άνθρωποι με ωροσκόπια, χαρτιά ταρώ και χίλια δύο άλλα παρόμοια. Τα υποψήφια θύματα εξαπατώνται με κούφια λόγια12.
Οι αιρετικοί είναι ψευδαπόστολοι και εργάται δόλιοι13. Γι' αυτό μη μας εκπλήσσει που και αυτοί μιλούν για Χριστό14 και υποκρίνονται ότι είναι ευσεβείς15. Στ' αλήθεια είναι λύκοι με προβιά προβάτων! Το κρίσιμο σημείο είναι αν πιστεύει κανείς στον σταυρό και στην ανάσταση του Χριστού και στο ότι ο Χριστός είναι ο μοναδικός σωτήρας του ανθρώπου, τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος χωρίς αμαρτία.
Το να δέχεται κάποιος τον Ιησού Χριστό ως ένα σπουδαίο πνευματικό δάσκαλο ή κοινωνικό επαναστάτη, δεν σημαίνει τίποτε. Αυτό που ξεχωρίζει την πίστη της Εκκλησίας από την πλάνη των αιρέσεων, είναι ότι η Εκκλησία ομολογεί και κηρύσσει Ιησούν Χριστόν σταυρωθέντα και αναστάντα, μοναδικό σωτήρα του ανθρώπου. Τίποτε λιγότερο από αυτό.
     Η αντιμετώπιση των αιρέσεων
Ας δούμε τώρα τι λέγει ο Απόστολος Παύλος για την αντιμετώπιση των αιρέσεων. Όπως ξέρουμε, η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη. Η γνώση και βίωση της πίστεως• η συνειδητή ένταξη στην Εκκλησία ως σώμα Χριστού και η στερέωση στην πίστη• αυτή είναι η καλύτερη πρόληψη.
Για να μη φάει ο λύκος τα πρόβατα, θα πρέπει ο τσομπάνης (ο ποιμήν) να είναι καλός και τα σκυλιά να κάνουν σωστά τη δουλειά τους αλλά και τα ίδια τα πρόβατα να γνωρίζουν να προφυλάσσονται.
Ας ξεκινήσουμε από αυτό το τελευταίο.
Ο Απόστολος μας δίνει απλές, αποτελεσματικές αλλά και κατηγορηματικές οδηγίες στα λογικά πρόβατα: Επειδή οι αιρετικές διδασκαλίες προκαλούν κλυδωνισμούς και αναταράξεις στις συνειδήσεις16 γι' αυτό, λέγει
 α): μη διαβάζετε και μην ακούτε αιρετικά πράγματα (διδαχαίς ποικίλαις και ξέναις μη παραφέρεσθε...17) και
β): απομακρυνθείτε από αιρετικούς ανθρώπους (μη ουν γίνεσθε συμμέτοχοι αυτών18 και μη συγκοινωνείτε τοις έργοις τοις ακάρποις του σκότους, μαλλον δε και έλέγχετε19) και
 γ): Ακόμη και άγγελος εξ ουρανού να σας κηρύξει άλλο ευαγγέλιο, μην το δεχθείτε. Να τι γράφει ο Απόστολος στους Γαλάτες: Αλλά και εάν ημείς ή άγγελος εξ ουρανού ευαγγελίζηται υμίν παρ' ο ευαγγελισάμεθα υμίν, ανάθεμα εστω20.
Δίνει δηλαδή ο Απόστολος ένα απόλυτο αλλά και ασφαλέστατο κριτήριο: Ό,τι δεν συμφωνεί με την Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας (εδώ συμπεριλαμβάνονται οι Ιεροί Κανόνες και η διδασκαλία των Αγίων), εσείς -λέγει- μην το δεχθείτε και μην το ακολουθήσετε, όποιος και αν είναι αυτός που θα σας το πει!
Ας έρθουμε τώρα και στους ποιμένες των λογικών προβάτων. Τι θα πρέπει να κάνουν αυτοί, ώστε με τη χάρη του Θεού να διαφυλάξουν τα πρόβατα από τους λύκους-αιρετικούς.
Κατ' αρχήν ο καλός ποιμήν θα πρέπει να είναι πρόθυμος να θυσιασθεί για το ποίμνιο, κατά το πρότυπο του καλού ποιμένος Χριστού. Μηδείς το εαυτού ζητείτω, αλλά το του ετέρου έκαστος21, παραγγέλλει ο θείος Παύλος. Ο καλός ποιμήν γνωρίζει ότι εχθρός είναι ο διάβολος και η πλάνη. Τον διάβολο λοιπόν και την πλάνη αποστρέφεται. Τους πλανωμένους, τα θύματα των αιρέσεων, τα αντιμετωπίζει όπως ο γιατρός τους ασθενείς. Προσπαθεί να τους βοηθήσει, εάν φυσικά το θέλουν και το δέχονται.
Ο καλός ποιμήν αφήνει τα 99 πρόβατα της μάνδρας για να αναζητήσει το ένα χαμένο και πανηγυρίζει όταν το βρεί22. Ο καλός ποιμήν απευθύνεται σε όλους κηρύσσοντας το Ευαγγέλιον (=χαρμόσυνο άγγελμα) της σωτηρίας23, ορθοτομεί τον λόγον της αληθείας24, ερμηνεύει σωστά το Ευαγγέλιο. Απευθύνεται κυρίως στην ελευθερία των προσώπων και προσπαθεί να κεντρίσει το φιλότιμό τους25.
Ο καλός ποιμήν μιλάει τη γλώσσα που καταλαβαίνουν οι άνθρωποι στους οποίους απευθύνεται. Χρησιμοποιεί τα μέσα που έχει στη διάθεσή του (σήμερα ραδιόφωνο, τηλεόραση, διαδίκτυο-Internet) -υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι αυτά είναι συμβατά με το φρόνημα και το ήθος της Εκκλησίας- προκειμένου να επιτύχει τον σκοπό του, να μεταδώσει δηλαδή το Ευαγγέλιο.
Να τι γράφει ό Απόστολος μας στους Κορινθίους 9,19 :
19 Ἐλεύθερος γὰρ ὢν ἐκ πάντων πᾶσιν ἐμαυτὸν ἐδούλωσα, ἵνα τοὺς πλείονας κερδήσω· 20 καὶ ἐγενόμην τοῖς Ἰουδαίοις ὡς Ἰουδαῖος, ἵνα Ἰουδαίους κερδήσω· τοῖς ὕπο νόμον ὡς ὑπὸ νόμον, μὴ ὢν αὐτὸς ὑπὸ νόμον, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον κερδήσω· 21 τοῖς ἀνόμοις ὡς ἄνομος, μὴ ὢν ἄνομος θεοῦ ἀλλ' ἔννομος Χριστοῦ, ἵνα κερδάνω τοὺς ἀνόμους· 22 ἐγενόμην τοῖς ἀσθενέσιν ἀσθενής, ἵνα τοὺς ἀσθενεῖς κερδήσω· τοῖς πᾶσιν γέγονα πάντα, ἵνα πάντως τινὰς σώσω.26
Ο καλός ποιμήν χρησιμοποιεί διαφόρους τρόπους ποιμαντικής δράσεως, όπως ο καλός γιατρός διάφορα φάρμακα, ανάλογα με το είδος και τη σοβαρότητα της αρρώστιας. Να τι υποδεικνύει στον μαθητή του Τιμόθεο: Κήρυξον τον λόγον, επίστηθι ευκαίρως ακαίρως, έλεγξον, επιτίμησον, παρακάλεσον (=παρηγόρησον), εν πάση μακροθυμία και διδαχή27. Άλλοτε χρειάζεται πολλή αγάπη μήπως τη περισσοτέρα λύπη καταποθή ο τοιούτος28 και άλλοτε αυστηρότητα29 πάλι για το καλό του ασθενούντος πνευματικά ή πλανωμένου.
Μερικές φορές χρειάζεται και ο έλεγχος δημοσία και όχι μόνον κατ' ιδίαν. ...τους αμαρτάνοντας ενώπιον πάντων έλεγχε, ίνα και οι λοιποί φόβον εχωσι30 γράφει ο Απόστολος προς τον μαθητή του Τιμόθεο. Είναι περιπτώσεις που επιβάλλεται άμεση ενέργεια και αποστομωτική απάντηση, διότι οι ανυπότακτοι, ματαιολόγοι και φρεναπάται (=που εξαπατούν τα μυαλά των άλλων)31, κάνουν μεγάλη ζημιά. Στο να έχουν καλό αποτέλεσμα οι λόγοι και οι ενέργειες του ποιμένος βοηθεί το να είναι αυτός ακατηγόρητος32, το να μη βαρύνεται, δηλαδή, με λόγους και πράξεις για τις οποίες μπορεί να κατηγορηθεί, ούτε, ακόμη περισσότερο, με σκάνδαλα.
Μερικές φορές η θεραπεία είναι δύσκολη, επειδή άργησε ο ασθενής να πάει στον γιατρό33. Άλλες φορές πάλι επιβάλλεται η αποκοπή του μέλους που νοσεί ανιάτως και κινδυνεύει να μολύνει, σαν τη γάγγραινα, και τα υγιή μέλη34. Πάντως ο καλός ποιμήν ποτέ δεν απελπίζεται, αφού το ξυπνητήρι της συνειδήσεως μπορεί να λειτουργήσει μέχρι και την τελευταία στιγμή, που ο άνθρωπος έχει τα μάτια του ανοιχτά σ' αυτόν τον κόσμο.
Ας δούμε και ερμηνεία του γνωστού γραφικού χωρίου αιρετικόν άνθρωπον μετά μίαν και δευτέραν νουθεσίαν παραιτού, ειδώς ότι εξέστραπται ο τοιούτος και αμαρτάνει ων αυτοκατάκριτος35. Εδώ ο Απόστολος εννοεί τον αιρετικό που επιμένει να δημιουργεί σκάνδαλα και διαιρέσεις στην Εκκλησία. Αυτόν πράγματι, αφού τον συμβουλεύσει ο ποιμήν μια-δυο φορές και δεν διορθώνεται, είναι καλύτερα να παύσει να ασχολείται μαζί του και να τον αποκόψει.
Εδώ φθάσαμε στο τέλος του σύντομου ταξιδιού με οδηγό τον μέγα Απόστολο των εθνών Παύλο. Ακούσαμε τι λέγει για τις αιρέσεις και τον τρόπο της αντιμετωπίσεώς των. Θα το συνοψίσουμε και θα το επαναλάβουμε: μόνον η συνειδητή ένταξή μας στη μάνδρα της Εκκλησίας μας παρέχει ασφάλεια από τους λύκους-αιρετικούς, οι οποίοι μάλιστα πολλές φορές εμφανίζονται με ένδυμα προβάτου.
Ας ευχηθούμε ο καλός Θεός, ο θέλων πάντας ανθρώπους σωθήναι, και εις επίγνωσιν αληθείας έλθείν36, να φωτίζει με τις ευχές των πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και πάντων των αγίων εμάς μεν να φυλάξουμε τον θησαυρό της πίστεως αγωνιζόμενοι και αγιαζόμενοι, τους δε μακράν της ποίμνης αιρετικούς και πλανωμένους να φωτίζει, ώστε να επιστρέψουν εν μετανοία στην αγκαλιά του στοργικού πατέρα, που τους περιμένει υπομονετικά.
 
 
1. Β' Κορ. 11, 28.
2. Ρωμ. 3, 29.
3. 'Εφ. 2,5
4. Α' Τιμ. 6, 3.
5. Α' Τιμ. 6, 10.
6. Πρβλ. Α' Τιμ. 1, 19.
7. Βλ. Καινή Διαθήκη, έκδ. Σωτήρ, 3-6-1993, σσ. 728
8. Α' Κορ. 11, 12.
9. Κολ. 1, 8.
10. κνηθόμενοι την ακοήν, λέγει ο Απόστολος μας, γράφοντας στον μαθητή του Τιμόθεο (Β' Τιμ. 4, 2).
11. Α' Τιμ. 1, 3.
12. Εφ. 5, 6.
13. Β' Κορ. 11, 13.
14. Φιλ. 1, 15.
15. Ρωμ. 16, 17-18.
16. Εφ. 4, 14.
17. Εβρ. 13, 9.
18. Εφ. 5, 7.
19. Εφ. 5, 11.
20. Γαλ. 1, 8.
21. Α' Κορ. 10, 24).
22. Ματθ. 18, 12-13.
23. Κορ. 1, 28.
24. Β' Τιμ. 2, 15.
25. Β' Κορ. 8, 8.
26. Α' Κορ. 9, 19-22.
27. Β' Τιμ. 4, 2.
28. Β' Κορ. 2, 6.
29. Α' Κορ. 4, 18-21.
30. Α' Τιμ. 5, 20.
31. Τίτ. 1, 10.
32. Τίτ. 2, 8.
33. Πρβλ. Εβρ. σ. 6.
34. Β' Θεσσ. 3, 6.
35. Τίτ. 3, 10-11.
36. Πρβλ. Α' Τιμ. 2,4
 
Περιοδικό ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ τεύχος 56

Εγκώμιον εις τον Απόστολον Παύλον Του εν Αγίοις Πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου

 

Τι τέλος πάντων είναι ο άνθρωπος και πόση είναι η ευγένεια της δικής μας φύσης και πόσο ικανό στην αρετή είναι αυτό το όν, μας το έδειξε περισσότερο απ᾽ όλους τους ανθρώπους ο Παύλος. Και τώρα σηκώνεται, από εκεί που έχει φτάσει, και με καθαρή φωνή προς όλους εκείνους που κατηγορούν τη φύση μας απολογείται για χάρη του Κυρίου, προτρέπει για αρετή, κλείνει τα αναίσχυντα στόματα των βλάσφημων και αποδεικνύει ότι δεν είναι μεγάλη η διαφορά ανάμεσα στους αγγέλους και στους ανθρώπους, αν θέλουμε να προσέχουμε τον εαυτό μας. Γιατί χωρίς να έχει άλλη φύση, ούτε να έχει λάβει άλλη ψυχή, ούτε να κατοίκησε σ᾽ άλλο κόσμο, αλλά αν και ανατράφηκε στην ίδια γη και τόπο και με τους ίδιους νόμους και συνήθειες, ξεπέρασε όλους τους ανθρώπους, οι οποίοι έζησαν από τότε που έγιναν οι άνθρωποι. Που είναι λοιπόν εκείνοι που λέγουν, ότι είναι δύσκολο πράγμα η αρετή και εύκολο η κακία; Γιατί ο Παύλος τους αντικρούει λέγοντας ‹‹Οι θλίψεις μας που γρήγορα περνούν, προετοιμάζουν σ᾽ εμάς σε υπερβολικά μεγάλο βαθμό αιώνιο βάρος δόξας›› (Β’ Κορ. 4, 17). Εάν όμως τέτοιες θλίψεις περνούν εύκολα, πολύ περισσότερο οι φυσικές ηδονές.
Και δεν είναι μόνο αυτό το θαυμαστό του, ότι δηλαδή από πολλή προθυμία δεν αισθανόταν τους κόπους του για την αρετή, αλλ᾽ ότι ασκούσε αυτήν χωρίς αμοιβή. Εμείς βέβαια δεν υπομένουμε κόπους γι᾽ αυτήν αν και υπάρχουν αμοιβές. Εκείνος όμως και χωρίς τα έπαθλα την επιζητούσε και την αγαπούσε, και εκείνα που θεωρούνταν ότι είναι εμπόδιά της τα ξεπερνούσε με κάθε ευκολία. Και δεν επικαλέσθηκε ούτε την αδυναμία του σώματος, ούτε την τυραννίδα της φύσης, ούτε τίποτε άλλο. Αν και είχε αναλάβει μεγαλύτερη φροντίδα από τους στρατηγούς και όλους τους βασιλείς της γης, αλλ᾽ όμως κάθε ημέρα ήταν ακμαίος, και ενώ οι κίνδυνοί του επαυξάνονταν, διέθετε νεανική προθυμία. Για να δείξει αυτό ακριβώς έλεγε, ‹‹ξεχνώντας τα όσα έγιναν στο παρελθόν και φροντίζοντας για εκείνα που είναι μπροστά μου›› (Φιλιπ. 3, 14). Και ενώ περίμενε τον θάνατο, καλούσε σε συμμετοχή της ηδονής αυτής λέγοντας, ‹‹χαίρετε και να χαίρεστε μαζί μου›› (Φιλιπ. 2, 18). Και ενώ τον απειλούσαν κίνδυνοι και προσβολές και κάθε ατιμία, πάλι σκιρτούσε και όταν έγραφε την επιστολή στους Κορινθίους έλεγε, ‹‹Γι᾽ αυτό και ευφραίνομαι σε ασθένειες, σε προσβολές, σε διωγμούς›› (Β΄ Κορ. 12, 10). Και τα ονόμασε αυτά όπλα της δικαιοσύνης, αποδεικνύοντας ότι και από αυτά είχε πολύ μεγάλες ωφέλειες και από παντού ήταν ακατάβλητος στους εχθρούς του. Και ενώ παντού τον βασάνιζαν, τον περιφρονούσαν, τον κακολογούσαν, σαν να βάδιζε σε θριάμβους και να έστησε σταθερά τρόπαια σ᾽ όλα τα σημεία της γης, έτσι υπερηφανευόταν και ευχαριστούσε το Θεό λέγοντας. «Η ευχαριστία ανήκει στο Θεό ο οποίος πάντοτε μας οδηγεί σε θρίαμβο» (Β’ Κορ. 2, 14).
Και την κακοποίηση και την προσβολή για το κήρυγμα επιζητούσε περισσότερο απ᾽ όσο εμείς την τιμή, και το θάνατο απ᾽ όσο εμείς τη ζωή, και τη φτώχεια απ᾽ όσο εμείς τον πλούτο, και τους κόπους περισσότερο απ᾽ όσο άλλοι τις ανέσεις, και όχι απλά περισσότερο, αλλά πολύ περισσότερο, και τη λύπη περισσότερο απ᾽ όσο άλλοι τη χαρά, και το να εύχεται για τους εχθρούς περισσότερο απ᾽ όσο το να τους καταριούνται οι άλλοι. Και ανάτρεψε την τάξη των πραγμάτων, ή καλύτερα εμείς την ανατρέψαμε, εκείνος όμως, όπως τη νομοθέτησε ο Θεός, έτσι τη φύλασσε. Γιατί όλα αυτά ήταν σύμφωνα με τη φύση, εκείνα όμως αντίθετα. Ποια είναι η απόδειξη; Το ότι ο Παύλος, αν και ήταν άνθρωπος, ακολουθούσε περισσότερο αυτά παρά εκείνα. Ένα μόνο πράγμα ήταν φοβερό γι᾽ αυτόν και απόφευγε, το να αντιμάχεται το Θεό, και τίποτε άλλο. Όπως βέβαια τίποτε άλλο δεν του ήταν ποθητό, όσο το να αρέσει στον Θεό. Και δε λέγω τίποτε από τα παρόντα, αλλά ούτε και από τα μέλλοντα. Και μη μου πεις τις πόλεις και τα έθνη και τους βασιλείς και τα στρατόπεδα και τα χρήματα και τις σατραπείες και τις δυναστείες, γιατί ούτε ιστό αράχνης τα θεωρούσε αυτά. Αλλά σκέψου αυτά που υπάρχουν στους ουρανούς και τότε θα καταλάβεις τη σφοδρή αγάπη που είχε για το Χριστό. Γιατί ο Παύλος γι᾽ αυτήν την αγάπη δε θαύμασε ούτε την αξία των αγγέλων, ούτε των αρχαγγέλων, ούτε τίποτε άλλο παρόμοιο.
Είχε μέσα του πιο μεγάλο απ᾽ όλα, την αγάπη του Χριστού και μαζί με τούτο θεωρούσε τον εαυτό, του τον πιο ευτυχισμένο απ᾽ όλους. Και χωρίς αυτό, δεν επιθυμούσε να γίνει ένας από τις κυριότητες, ούτε από τις αρχές και εξουσίες (ονομασίες αγγελικών ταγμάτων), αλλά μαζί με την αγάπη αυτήν ήθελε περισσότερο να είναι ανάμεσα στους τελευταίους και τους κολασμένους, παρά χωρίς αυτήν ανάμεσα στους πρώτους και τιμημένους. Γιατί κόλαση γι᾽ αυτόν ήταν μία, το να χάσει την αγάπη αυτή. Αυτό ήταν για τον Παύλο γεέννα, αυτό τιμωρία, αυτό άπειρα κακά όπως ακριβώς και απόλαυση, το να πετύχει την αγάπη. Αυτό ήταν η ζωή του, αυτό ο κόσμος του, αυτό ο άγγελός του, αυτό τα παρόντα, αυτό τα μέλλοντα, αυτό βασιλεία, αυτό υπόσχεση, αυτό τα άπειρα αγαθά. Και κάθε άλλο που δεν οδηγούσε εδώ, δεν το θεωρούσε ούτε δυσάρεστο, ούτε ευχάριστο. Έτσι όμως περιφρονούσε όλα τα ορατά, όπως το σάπιο χόρτο. Και οι τύραννοι και οι πόλεις που άφριζαν από θυμό του φαίνονταν ότι είναι κουνούπια, ενώ ο θάνατος και οι τιμωρίες και τα πάρα πολλά βασανιστήρια του φαίνονταν παιδικά παιχνίδια. Αλλά βέβαια τα υπόφερε για το Χριστό.
Γιατί τότε τα δεχότανε με χαρά αυτά και στα δεσμά του έτσι υπερηφανευόταν, όπως δε θα υπερηφανευόταν ο Νέρων όταν είχε στο κεφάλι του το βασιλικό διάδημα. Και έμεινε στη φυλακή, σαν να ήταν ο ουρανός, και δεχόταν τα κτυπήματα και τις μαστιγώσεις πιο ευχάριστα από εκείνους που αρπάζουν τα βραβεία. Και τους πόνους αγαπούσε όχι λιγότερο από τα έπαθλα, θεωρώντας τους πόνους ότι είναι έπαθλο. Γι᾽ αυτό και τους ονόμαζε χάρη.
Πρόσεχε όμως. Έπαθλο ήταν, το να πεθάνει και να είναι μαζί με το Χριστό, το να παραμείνει όμως στη ζωή, ήταν αυτός ο αγώνας. Αλλ᾽ όμως αυτό προτιμά περισσότερο από εκείνο και λέγει ότι του είναι αναγκαιότερο. Το να αποχωρισθεί από το Χριστό, ήταν αγώνας και κόπος, ή καλύτερα περισσότερο από αγώνα και κόπο το να παραμένει μαζί του, ήταν έπαθλο. Αυτό όμως προτιμά περισσότερο από εκείνο για χάρη του Χριστού.
            Αλλά θα μπορούσε ίσως να πει κανείς, ότι όλα αυτά του ήταν ευχάριστα για χάρη του Χριστού. Αυτό λοιπόν λέγω και εγώ, ότι δηλαδή εκείνα πού για μας είναι αιτία λύπης, αυτά προκαλούσαν σ᾽ εκείνον μεγάλη ευχαρίστηση. Και γιατί λέγω τους κινδύνους και τις άλλες ταλαιπωρίες; Αφού πραγματικά ήταν σε διαρκή λύπη γι᾽ αυτό και έλεγε «Ποιος ασθενεί και δεν ασθενώ και εγώ μαζί του; Ποιός σκανδαλίζεται και δεν δοκιμάζομαι και εγώ;» (Β' Κορ. 11, 19). Αλλ᾽ όμως και τη λύπη θα μπορούσε να πει κανείς ότι είχε σαν ευχαρίστηση. Γιατί πολλοί και όταν χάσουν τα παιδιά τους και τους επιτρέπεται να θρηνούν, παρηγορούνται όταν όμως εμποδίζονται, στενοχωρούνται. Έτσι λοιπόν και ό Παύλος, κλαίοντας νύκτα και ημέρα, παρηγορούνταν. Γιατί κανένας δεν πένθησε έτσι τα δικά του κακά, όπως εκείνος τα ξένα. Πώς λοιπόν θεωρείς ότι συμπεριφέρεται, αφού οι Ιουδαίοι δε σώζονται, για να σωθούν αυτοί, όταν εύχεται να εκπέσει αυτός από την ουράνια δόξα; Επομένως είναι φανερό ότι το να μη σωθούν αυτοί ήταν πολύ χειρότερο γι᾽ αυτόν. Γιατί αν δεν ήταν χειρότερο, δεν θα ευχόταν εκείνο (Βλ. Ρωμ. 9, 3), αφού το προτίμησε σαν ελαφρότερο και που έχει μεγαλύτερη παρηγοριά. Και όχι απλώς ήθελε, αλλά φώναζε λέγοντας, «Ότι υπάρχει μέσα μου λύπη και αδιάκοπος πόνος στην καρδιά μου» (Ρωμ. 9, 2).[...]
Γι᾽ αυτό εκπλήσσομαι με τη δύναμη του Θεού, γι᾽ αυτά θαυμάζω την προθυμία του Παύλου, επειδή δέχτηκε τόση χάρη, επειδή έκαμε τέτοιον τον εαυτό του. Και σας παρακαλώ να μη θαυμάζετε μόνο, αλλά και να μιμείσθε το παράδειγμα αυτό της αρετής, γιατί έτσι θα μπορέσουμε να λάβουμε τα ίδια μ᾽ εκείνον στεφάνια. Εάν όμως απορείς ακούοντας ότι, αν κατορθώσεις τα ίδια, με τον Παύλο, άκουσε αυτόν να λέγει τα εξής. «Έχω αγωνισθεί τον καλό αγώνα, έχω φθάσει στο τέλος του δρόμου, έχω διαφυλάξει την πίστη. Λοιπόν μου επιφυλάσσεται το στεφάνι τής δικαιοσύνης, που θα μου δώσει σαν ανταμοιβή ο Κύριος, ό δίκαιος κριτής, κατά την ημέρα εκείνη και όχι μόνο σ᾽ εμένα, αλλά και σ᾽ όλους που έχουν αγαπήσει την εμφάνισή του» (Β' Τιμ. 4, 7-8).
Bλέπεις πως όλους τους καλεί στην ίδια κοινωνία; Επειδή λοιπόν υπάρχουν τα ίδια για όλους, ας φροντίσουμε όλοι να γίνουμε άξιοι των αγαθών τα οποία μας έχει υποσχεθεί. Και ας μη δούμε μόνο το μέγεθος και την έκταση των κατορθωμάτων, αλλά και το πάθος της προθυμίας, με την οποία απέσπασε τόση χάρη, και τη συγγένεια της φύσης, γιατί είχε όλα αυτά τα κοινά μ᾽ εμάς. Και έτσι και τα υπερβολικά δύσκολα θα μας φανούν εύκολα και ελαφρά, και αφού κοπιάσουμε στο σύντομο αυτό χρόνο, θα φορέσουμε το άφθαρτο και αθάνατο εκείνο στεφάνι, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον οποίο ανήκει η δόξα και η δύναμη τώρα και πάντοτε, και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.