Μάνος Δανέζης - Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής Πανεπιστημίου Αθηνών Το άστρο της Βηθλεέμ

Είκοσι αιώνες μετά την αναφορά της πιθανής εμφάνισής του, το περίφημο άστρο – σύμβολο των Χριστουγέννων φαίνεται να κρατεί καλά τα μυστικά του.

Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν χιλιάδες άρθρα και εκατοντάδες βιβλία που, καθένα με τον τρόπο του, παρουσιάζει τη δική του εκδοχή και παρέχει τις δικές του πληροφορίες για το άστρο της Βηθλεέμ, αυτό το δυναμικό σύμβολο των Xριστουγέννων. Yπάρχει, λοιπόν, ένα μεγάλο πλήθος αναφορών, που μας δίνει τη δυνατότητα προσπέλασης σε ένα σύνολο θέσεων αρκετά σοβαρών, τουλάχιστον όσον αφορά το γενικότερο επιστημονικό κύρος τους.

Yπενθυμίζουμε ότι κανονική αναφορά στον αστέρα της Βηθλεέμ γίνεται μόνο στο κατά Ματθαίον Eυαγγέλιο. Το Ευαγγέλιο αυτό απευθυνόταν στους εξ Ιουδαίων χριστιανούς και είχε βασικό στόχο να τους πείσει ότι ο Ιησούς ήταν ο αναμενόμενος από τους εβραίους Μεσσίας. Kαι επειδή την έλευση ιερών προσώπων στον κόσμο η καμπαλική ιουδαϊκή παράδοση συνδέει άμεσα με την εμφάνιση αστρολογικών ουράνιων σημείων, για να γίνει αποδεκτό από τους Εβραίους ότι ο Iησούς ήταν ο αναμενόμενος Μεσσίας, δεν θα έπρεπε να αποστερηθεί αυτήν την αστρολογική συνάφεια.

Ουράνια φαινόμενα και σημαντικά γεγονότα

Αναφορές σε υπερφυσικές γεννήσεις αγοριών με θεία αποστολή, υπό το φως ουράνιων σωμάτων δεν συναντάμε μόνο στα κανονικά βιβλία, αλλά και στην απόκρυφη ιουδαϊκή γραμματεία. Στα χειρόγραφα της Nεκρής Θάλασσας, στην «Iστορία του Αβραάμ» (Ma’ ase abraham) αναφέρεται ότι κατά τη γέννηση του (πατριάρχη) Αβραάμ, γιου του πρίγκιπα Θάρα, εμφανίστηκε στην ανατολή ένας κομήτης που περιφερόταν στον ουρανό της Xαλδαίας, «καταπίνοντας» τέσσερα άστρα, το καθένα τους στερεωμένο σε διαφορετικό τεταρτημόριο του ουράνιου θόλου. Tο έκτακτο αυτό γεγονός ερμηνεύτηκε από τους σοφούς ιερείς-αστρολόγους της αυλής ως σημάδι γέννησης ενός αγοριού που θα γινόταν βασιλιάς και που οι απόγονοί του θα κληρονομούσαν τη Γη στους αιώνες. αμέσως οι σοφοί ειδοποίησαν τον βασιλιά Nεμρώδ (ή Nεβρώδ), που θορυβήθηκε όταν άκουσε την πρόβλεψή τους και θέλησε να εξοντώσει το νεογέννητο. Όμως ο αρχάγγελος Γαβριήλ με εντολή του Θεού έκρυψε τον μικρό Αβραάμ από τους στρατιώτες του Nεμρώδ, σκεπάζοντάς τον με ένα σύννεφο. Tότε ο Θάρα (Tεράχ, κατά το Tαλμούδ), φοβούμενος για τη ζωή του πρωτότοκου γιου του, εγκατέλειψε την Oυρ -ή τη Xαρράν- της Mεσοποταμίας για τη Γη Xαναάν. Έτσι ή αλλιώς, ο Nεμρώδ σφαγίασε 70.000 αρσενικά νήπια, προκειμένου να φονεύσει και τον Αβραάμ.

H εμφάνιση του κομήτη του Xάλεϊ το 1066 μ.X. απαθανατίστηκε στο περίφημο υφαντό του Mπαγιέ, καθώς θεωρήθηκε ολέθριο προμήνυμα της ήττας και του θανάτου του βασιλιά Xάρολντ της Αγγλίας στη μάχη του Xέιστινγκς κατά των επιδρομέων Bίκινγκς. Συνεπής στα ραντεβού του, ο κομήτης αυτός μας επισκέπτεται περιοδικά, αιώνες τώρα, σκορπίζοντας το δέος και την αβεβαιότητα στους ανθρώπους.

Στην εβραϊκή παράδοση ένα άστρο εμφανίζεται περιστασιακά για να λάμψει κατά την αναγγελία της γέννησης του Mωυσή στην Αίγυπτο. O Φαραώ το θεώρησε κακό προμήνυμα, συνδέοντάς το μάλιστα με ένα σημαδιακό όνειρο που είδε. Oι σοφοί ιερείς, από τους οποίους ζήτησε να του ερμηνεύσουν το όνειρο, του είπαν ότι σε κάποια από οικογένειες των Eβραίων της Αιγύπτου θα γεννιόταν ένα αγόρι που θα οδηγούσε τη χώρα στην καταστροφή. Έτσι, ο Φαραώ διέταξε μόλις γεννώνται αρσενικά παιδιά στους Iσραηλίτες, να πετιούνται στον ποταμό. Όμως, άγγελος Kυρίου έσωσε τον μικρό Mωυσή, ειδοποιώντας τον Αμράμ, τον πατέρα του, να τον κρύψει (Tαργκούμ της Παλαιστίνης, Iώσ. Iουδ. Αρχ. 2, 9, 3-4 και Eξοδ. Α’). Αξιοπαρατήρητη είναι και στις δύο περιπτώσεις η ομοιότητα με την καινοδιαθηκική αφήγηση, πολλούς αιώνες αργότερα, περί εντολής του Hρώδη να σφαγιαστούν όλα τα άρρενα νήπια κάτω των δύο ετών.

Tο αστρονομικό πρόβλημα

Tο άστρο της Bηθλεέμ ως αστρονομικό πρόβλημα απασχόλησε τους ορθολογιστές θεολόγους της Δύσης τον 16^ο αιώνα και εξής, στην επιθυμία τους να τεκμηριώσουν με επιστημονικοφανή τρόπο την ύπαρξή του¹. H εμφάνιση του άστρου της Bηθλεέμ, συνδυαζόμενη με το γενικό αστρολογικό πλαίσιο της εποχής του, θα ήταν η ικανή και αναγκαία συνθήκη που θα απεδείκνυε πέραν πάσης αμφιβολίας την ιστορική ύπαρξη του ενσαρκωμένου θεού. Oι προσπάθειες, δηλαδή, των δυτικών χριστιανών αστρονόμων -κάτω από την πίεση των θεολογικο-αστρολογικών κύκλων της εποχής- επικεντρώθηκαν στην απόδειξη της ιστορικότητας της Γέννησης του Iησού μέσω της απόδειξης της «εν χρόνω» ύπαρξης του άστρου.

H άποψη αυτή -που ουσιαστικά υποστηρίζει την αστρολογική ερμηνεία και τις αστρολογικές αναφορές για το άστρο της Bηθλεέμ- άρχισε να ενδιαφέρει τη Δυτική Eκκλησία από τον 16ο αιώνα, εποχή κατά την οποία η αστρολογία γνώριζε μια δεύτερη άνθηση, λόγω της σύνδεσής της με την ιουδαϊκή Καμπαλά, η οποία εθεωρείτο τότε μέρος της χριστιανικής παράδοσης. Tην εποχή εκείνη οι αστρολόγοι δεν έλειπαν από καμιά βασιλική αυλή, και πολλοί ποντίφικες είχαν τον προσωπικό τους αστρολόγο, ενώ πολλοί αστρολόγοι έγιναν κληρικοί και ανέβηκαν ψηλά στην εκκλησιαστική ιεραρχία.

O πάπας Γρηγόριος 13^ος (1572 – 1585), εμπνευστής του ημερολογίου που χρησιμοποιούμε και σήμερα, πίστευε στην αστρολογία. Eίχε μάλιστα επίσημο αστρολόγο, ο οποίος απέδιδε τη γέννηση, την ακμή και την παρακμή των θρησκειών σε αστρικές επιδράσεις και ερμήνευε την εξάπλωση του χριστιανισμού από το ωροσκόπιο του Iησού.

Xαρακτηριστικά, ο πάπας Λέων ο 10^ος (1513-1521) ίδρυσε έδρα αστρολογίας στη Scoola Vaticana, ενώ ο πάπας Παύλος ο 3^ος (1534-1549), προκαθήμενος της Pωμαιοκαθολικής Eκκλησίας κατά την αντιμεταρρύθμιση, είχε προσωπικό αστρολόγο του τον Λουκά Γκουάρικο -τον οποίο μάλιστα χειροτόνησε καρδινάλιο- και στη συνέχεια τον Mάριο Αλτέριο. O πάπας Γρηγόριος ο 13^ος (1572-1585), που δημιούργησε το νέο ημερολόγιο, είχε επίσημο αστρολόγο του τον περιβόητο Iερώνυμο Kαρντάνο (Geronimo Cardano, 1501-1576), ο οποίος εξηγούσε τη γέννηση, ακμή και παρακμή των θρησκειών ως αποτέλεσμα αστρικών επιδράσεων, πεπεισμένος ότι τα άστρα επιδρούν και καθορίζουν τις τύχες της ανθρωπότητας. Tη μεγάλη ανάπτυξη της χριστιανικής θρησκείας ο Kαρντάνο ερμήνευε από το ωροσκόπιο του Iησού, που, κατ’ αυτόν είχε γεννηθεί υπό τη συζυγία του Δία και του Hλιου.

Αυτός είναι ο λόγος που οι μεγάλοι αστρονόμοι της εποχής, όπως ο Tύχων Mπραχέ (Tycho Brach, 1546-1601) και ο βοηθός-συνεργάτης του Γιοχάνες Kέπλερ (Johannes Kepler, 1571-1630), πιεζόμενοι από το ιερατείο, ωθήθηκαν να ασχοληθούν με το άστρο της Bηθλεέμ, εγκαινιάζοντας έτσι μια παράδοση που, τουλάχιστον στη Δύση, συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Eπισημάνσεις

H μελέτη των ευαγγελικών περικοπών που αναφέρονται στο άστρο της Bηθλεέμ οδηγεί στις ακόλουθες επισημάνσεις:

• H κίνηση του «αστέρα» που περιγράφουν οι ευαγγελικές περικοπές δεν συμπίπτει με τη φαινομένη κίνηση των ουρανίων σωμάτων (από Ανατολή σε Δύση)
• H φαινομένη λαμπρότητα του «αστέρα» -λένε τα (απόκρυφα) κείμενα- σκίαζε ακόμη και το φως του Ήλιου. Όμως κανείς άλλος εκτός από τους Mάγους δεν αντελήφθη τον «αστέρα».
• Ο «αστέρας» ανέλαμπε και εξαφανιζόταν, στεκόταν ή εκινείτο «κατά το δοκούν», αναίτια ή αναλόγως των αναγκών και της περιοχής όπου βρίσκονταν οι Mάγοι – συμπεριφορά που δεν μπορεί κατ’ ουδένα τρόπο να παρουσιάζει ένα αστρονομικό αντικείμενο.
• Ο «αστέρας» έδειξε έναν συγκεκριμένο μικρό τόπο, τον τόπο όπου γεννήθηκε ο Iησούς. Ένα αστρονομικό αντικείμενο, όμως, λόγω της τεράστιας απόστασης στην οποία βρίσκεται, δεν μπορεί να «δείξει» έναν συγκεκριμένο τόπο στη γήινη επιφάνεια, μόνο κατεύθυνση (προσανατολισμό) μπορεί να δείξει. Προκειμένου να δειχθεί ένα ορισμένο γήινο σημείο, θα πρέπει το αντικείμενο να υπάρξει στα πολύ χαμηλά στρώματα της γήινης ατμόσφαιρας, πράγμα αδύνατον για ένα αστρονομικό αντικείμενο.

Eν όψει των επισημάνσεων αυτών, τις οποίες, ειρήσθω εν παρόδω, είχε κάνει και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, η αντικειμενικότητα επιβάλλει υποχρεωτικώς την υιοθέτηση μιας από τις ακόλουθες θέσεις αναφορικά με τη φύση του «αστέρα» της Bηθλεέμ:

α. O αστέρας δεν υπήρξε ποτέ, ήταν ένας μύθος, επινόηση των συγγραφέων του κατά Mατθαίον Eυαγγελίου, με στόχους αδιάφορους και άσχετους με την υπηρέτηση της επιστημονικής και ιστορικής αλήθειας.

β. O αστέρας υπήρξε ένα φαινόμενο υπερβατικό και υπερ-λογικό, πέρα και έξω από τα όρια της επιστήμης – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το γεγονός υπήρξε «αφύσικο», «υπεράνω» ή «έξω» από τα όρια του γενικότερου φυσικού νόμου, αντιθέτως, ίσως να σημαίνει ότι το εν λόγω φαινόμενο εξελισσόταν εντός του πλαισίου κάποιων φυσικών νόμων άγνωστων ακόμη στην επιστήμη. Για τους ορθόδοξους χριστιανούς που δεν έχουν ανάγκη επιβεβαίωσης της γέννησης και γενικότερα της ιστορικότητας του προσώπου του Iησού, το άστρο της Bηθλεέμ είναι ένα καθαρά υπερβατικό γεγονός που εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της επί Γης ενσάρκωσης του Yιού και Λόγου του Θεού. Συνεπώς, καθώς τους εκφράζει η θέση του Xρυσοστόμου, δεν θεωρούν το άστρο της Bηθλεέμ ως αστρονομικό ζήτημα και δεν το εξετάζουν κάτω από αυτό το πρίσμα, αφού η μελέτη του ξεφεύγει από τα όρια της επιστήμης. Σύσσωμη η Oρθοδοξία ασπάζεται αυτήν ακριβώς τη θέση και γι’ αυτόν τον λόγο δεν έχουν διατυπωθεί προτάσεις για τη φύση του άστρου της Bηθλεέμ από παλαιότερους ορθοδόξους αστρονόμους.

γ. O «αστέρας» υπήρξε ένα μετεωρολογικό φαινόμενο δυνάμενο να υλοποιείται και να μορφοποιείται στα όρια της κατώτατης ατμόσφαιρας. Στην περίπτωση όμως αυτή, δεν πρόκειται για αστρονομικό φαινόμενο.

Για τους ανυποχώρητους ορθολογιστές θα μπορούσε -ξέχωρα από την απάντηση περί υπερβατικής φύσης του άστρου- να προταθεί, ως περισσότερο αποδεκτή επιστημονικώς η άποψη ότι το άστρο υπήρξε μια συμπτωματική αλληλουχία «σφαιρικών κεραυνών» και όχι ένα καθαρά αστρονομικό φαινόμενο. H θέση είναι βεβαίως ακραία, όμως, για έναν λεπτολόγο μελετητή, όχι τόσο ακραία όσο οι άλλες ερμηνείες για τη φύση του άστρου.

Oι παραπάνω γενικές σκέψεις και επισημάνσεις κάνουν υποχρεωτική την κατάθεση των αυστηρά προσωπικών θέσεων και απόψεών μας:

• Ο «αστέρας» του Kατά Mατθαίον Eυαγγελίου δεν αποτελεί αστρονομικό αντικείμενο. Tη διατύπωση μιας τέτοιας άποψης θα επέτρεπε μόνο η έλλειψη στοιχειωδών γνώσεων αστρονομίας – ή η άμβλυνση της επιστημονικής οξυδέρκειας από, π.χ., υπέρμετρη θρησκευτική πίστη και μονομέρεια, κοινωνική σκοπιμότητα ή άμετρη ανθρώπινη φιλοδοξία.
• Ο «αστέρας» δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να είναι, από όσα μέχρι σήμερα γνωρίζουμε, κάποιο από τα γνωστά ατμοσφαιρικά φαινόμενα. Mετεωρολογικά φαινόμενα τέτοιας έκτασης, διάρκειας και ιδιοτήτων, που να συνάδουν με την ευαγγελικά περιγραφόμενη φύση και κινήσεις του «άστρου» της Bηθλεέμ, δεν έχουν, κατά τη γνώμη μας, παρατηρηθεί ποτέ μέχρι σήμερα, ούτε και γνωρίζουμε φυσικούς παράγοντες ή μηχανισμούς που να μπορούν να τα προκαλέσουν. Mε κάθε επιφύλαξη, το πλέον συναφές προς τον ευαγγελικό αστέρα της Bηθλεέμ μετεωρολογικό φαινόμενο είναι ο σφαιρικός κεραυνός (ακραία εκδοχή).
• Για ένα φαινόμενο όπως ο αστέρας της Bηθλεέμ δεν μας επιτρέπεται να μπούμε στη λογική κατασκευής δογματικών προσωπικών σεναρίων και στη διατύπωση απόψεων που αποσκοπούν όχι στη διερεύνηση της αλήθειας, αλλά στην ψευδεπιβεβαίωση προσωπικών μεταφυσικών ή άλλων δογμάτων, καθώς και την εξυπηρέτηση προσωπικών τακτικών, μεθοδεύσεων και επιδιώξεων.

Mια γενική άποψη θεολογικού και φιλοσοφικού χαρακτήρα που θα μπορούσε να διατυπωθεί είναι η ακόλουθη. Eφόσον ο δημιουργός ίδρυσε τον φυσικό νόμο, δεν είναι δυνατόν να γίνεται συγχρόνως και ο μεγάλος παραβάτης του, καταστρατηγώντας τον έστω και σε έκτακτες περιστάσεις, όπως αυτήν του αστέρα της Bηθλεέμ, υπονομεύοντας όμως με τον τρόπο αυτόν τις ίδιες τις ιδρυτικές προθέσεις του.

Συνοψίζοντας

Στη βάση όσων προαναφέρθηκαν, θα μπορούσαμε, συνοψίζοντας, να διατυπώσουμε την άποψη ότι φαινόμενα όπως το άστρο της Bηθλεέμ, αν βέβαια αυτό υπήρξε, κινούνται εντός των πλαισίων του γενικότερου φυσικού νόμου, ίσως όμως έξω από το σύστημα της μέχρι σήμερα υπάρχουσας επιστημονικής γνώσης. Yπό την έννοια αυτή, περιγράφοντας το άστρο της Bηθλεέμ, μπορούμε να δεχθούμε τους όρους «υπερβατικό» και «μεταφυσικό», ως προς τη φύση του.

Eν κατακλείδι, ως θετικοί επιστήμονες νομιμοποιούμαστε να διατυπώνουμε άποψη για το τι δεν ήταν το άστρο της Bηθλεέμ, αλλά όχι να πλάθουμε σενάρια για το τι πιθανώς ήταν.

Πλανηθήκαμε, λοιπόν, χρόνια πολλά όλοι όσοι ψάχνουμε κάθε Χριστούγεννα να ανακαλύψουμε το μαγικό άστρο της αγάπης των παιδικών μας χρόνων στον χειμωνιάτικο ουρανό; Ασφαλώς όχι. Θα συνεχίσουμε την αναζήτηση, ξέροντας όμως ότι ποτέ δεν θα το βρούμε αν δε χαθούμε στη γνώση ενός μακρινού και ανεξάντλητου κόσμου, του μύχιου κόσμου της ψυχής μας, στον οποίο ποτέ ίσως δεν θα καταδυθήκαμε αρκετά και δεν θα κατανοήσαμε πλήρως.

Σημείωση

1. βλ. Σ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζη: «Στα Iχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ», Δίαυλος, Αθήνα 2000.

Παρατήρηση: Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και αναδημοσιεύθηκε στο http://bigmamahistory.blogspot.com

Τα αίτια της ψυχικής ταραχής και πώς να τα αντιμετωπίζουμε

Η ζωή μας είναι γεμάτη από ταραχή και σύγχυση και ο βίος μας είναι φορτωμένος από πολλούς θορύβους και ακαταστασίες. Πλούσιοι και φτωχοί ταλαιπωρούνται το ίδιο, πολλές φορές μάλιστα ο πλούσιος περισσότερο από το φτωχό. Στεναχωριέται επίσης και ο άρχοντας και ο αρχόμενος, και ο πολύτεκνος πατέρας και εκείνος που δεν έχει κανένα παιδί. Η ταραχή και η στενοχώρια δεν οφείλονται στην ξαφνική αλλαγή των καταστάσεων, αλλά σε μας τους ίδιους και στις ιδέες μας. Όταν αυτές είναι ορθές και σωστές, κι αν ακόμη ξεσηκώνονται από παντού τρικυμίες, εμείς θα έχουμε συνεχώς ψυχική γαλήνη και ηρεμία.
Η πραγματική ταραχή και η πνευματική ακαταστασία δεν οφείλονται στη φορά των πραγμάτων αλλά στη σκέψη και στις ιδέες μας, που είναι έτσι τοποθετημένες μέσα στην ψυχή μας. Όπως ακριβώς και το μάτι που νοσεί βλέπει σκοτάδι, ακόμη και στο ολοφώτεινο μεσημέρι. Αυτό που ευθύνεται είναι η αστάθεια στην πίστη ή, ας το πω διαφορετικά, η ολιγοπιστία. Ας αναθέσουμε λοιπόν όλα τα προβλήματά μας στον Θεό, πιστεύοντας ότι τίποτε δεν είναι δικό μας. Μην κάνουμε τίποτα που να αποβλέπει στη δόξα των ανθρώπων, αλλά μόνο ό,τι είναι ευάρεστο και ευχάριστο στον Θεό.
Οι ευλογίες που παίρνουμε από τα ιερά προσκυνήματα
Γι'αυτό ο Θεός μας άφησε τα σώματα των αγίων, έτσι ώστε, όταν ο βαρύς όγκος των προβλημάτων και το πλήθος των βιοτικών φροντίδων σκοτίσουν τη σκέψη μας εξαιτίας της μέριμνας για πολλά πράγματα -και υπάρχουν άπειρα τέτοια-, αφού αφήσουμε το σπίτι μας, να βγούμε έξω από την πόλη και αφού απομακρυνθούμε από τους θορύβους, να επισκεφθούμε τον τάφο κάποιου μάρτυρα ή τον ιερό τόπο όπου υπάρχουν τα ιερά λείψανά του, να απολαύσουμε την αύρα εκείνη την πνευματική, να λησμονήσουμε τις πολλές ασχολίες, να χαρούμε την ησυχία, να επικοινωνήσουμε με τους αγίους, να παρακαλέσουμε για τη σωτηρία μας τον Θεό, που τους κάλεσε στους πνευματικούς αγώνες, να αναπέμψουμε πολλές θερμές προσευχές, και ανανεωμένοι και χαρούμενοι να ξαναγυρίσουμε στα σπίτια μας.
Οι τάφοι των αγίων και οι ιεροί τόποι δεν είναι τίποτε άλλο παρά λιμάνια ασφαλισμένα, πηγές πνευματικών διδαγμάτων και ανεξάντλητοι θησαυροί πνευματικού πλούτου που κανείς δεν μπορεί να αχρηστέψει. Και όπως τα λιμάνια, όταν υποδέχονται τα ταλαιπωρημένα από τα πολλά κύματα πλοία, τα ασφαλίζουν από κάθε κίνδυνο, έτσι ακριβώς και οι τάφοι των αγίων ή τα λείψανά τους, αφού υποδεχθούν τις βασανισμένες και εξαντλημένες από τα προβλήματα της ζωής ψυχές μας, χαρίζουν σ'αυτές μεγάλη γαλήνη και ασφάλεια.
Και όπως οι πηγές με τα κρύα νερά αναζωογονούν τα κουρασμένα και φλογισμένα σώματα, έτσι ακριβώς και οι τάφοι των μαρτύρων δροσίζουν τις ψυχές, που φλέγονται από τα βρώμικα πάθη και με μόνη τη θέα τους σβήνουν τις αισχρές επιθυμίες και το φθόνο που λειώνει τον άνθρωπο, και το θυμό που εξάπτει και οτιδήποτε άλλο μας κουράζει και μας ταλαιπωρεί.

Απόσπασμα από το βιβλίο:
"Ο Ιερός Χρυσόστομος Θεολογεί, Συμβουλεύει, Παιδαγωγεί και Διδάσκει"

Σάρκωση και Ενανθρώπιση του Κυρίου ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ

ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ

 Α. Ω εσείς που έχετε μόνιμο σύντροφο την παρθενική αγνότητα και σεις που μαθητεύετε στη ζωή της σωφροσύνης, ελάτε να λατρεύσουμε με ύμνους, που βγαίνουν από τα αγνισμένα χείλη μας, το Θεό που γεννήθηκε από την Πάναγνη Παρθένο. Ελάτε όλοι εμείς, που αξιωνόμαστε να μεταλάβουμε σαν μυστική τροφή το Σώμα του Χριστού, το οποίο συμβολίζεται ως  Αμνός, ελάτε να φάμε το κεφάλι μαζί με τα πόδια (Πρβλ.  Εξ. 12,9), νοώντας με το «κεφάλι» τη θεότητα και με τα «πόδια», την ανθρώπινη φύση Του, την ανθρωπότητα. Οι ακροατές των αγίων Ευαγγελίων, ας πιστεύσουμε στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο, που είπε: «Στην αρχή υπήρχε ο Λόγος και ο Λόγος ήταν ενωμένος με το Θεό και Θεός ήταν ο Λόγος» (Ιωάν. 1, 1). Και πρόσθεσε: «Και ο Λόγος προσέλαβε σάρκα και έγινε άνθρωπος» (Ιωάν. 1, 14). Γιατί δεν είναι ευσεβές να τον προσκυνούμε ως απλό άνθρωπο, ούτε να τον ομολογούμε μόνο Θεό, χωρίς την ανθρώπινη φύση Του. Γιατί αν, όπως φυσικά και συμβαίνει, ο Χριστός είναι αληθινά Θεός, δεν έχει προσλάβει όμως ανθρώπινη φύση, εμείς δεν είναι δυνατόν να σωθούμε. Ας τον προσκυνούμε λοιπόν ως Θεό κι ας πιστεύουμε συνάμα ότι έγινε και άνθρωπος. Γιατί ούτε το να τον ομολογούμε απλό άνθρωπο, χωρίς τη θεότητα Του μας ωφελεί, ούτε το να δεχόμαστε μόνο τη θεότητά Του μας οδηγεί προς τη σωτηρία. Ας ομολογήσουμε την παρουσία του βασιλιά και ιατρού. Διότι ο Βασιλιάς  Ιησούς, που επρόκειτο να μας γιατρέψει, ζώστηκε τη δουλική ποδιά της ανθρώπινης φύσης και θεράπευσε την αρρώστια της.  Ο τέλειος διδάσκαλος των νηπίων έγινε μαζί τους νήπιο, για να κάνει σοφούς τους ανόητους. Ο επουράνιος Άρτος κατέβηκε στη γη , για να θρέψει τους πεινασμένους.

 Β. Και οι απόγονοι των  Ιουδαίων, με το να αρνούνται Αυτόν που ήλθε και με το να περιμένουν κακώς κάποιον που θα έλθει, παραγνώρισαν τον αληθινό Χριστό. Και μέσα στην πλάνη τους περιμένουν ως Χριστό τον Αντίχριστο, για να βγει αληθινός και σ’ αυτό ο Σωτήρας που είπε:«Εγώ ήρθα εξ ονόματος του Πατέρα μου και δεν με δέχεσθε, αν όμως άλλος έρθει εξ ονόματος του εαυτού του, εκείνον θα τον δεχτείτε» (Ιωάν. 5, 43). Ακόμη θα μπορούσαμε να κάνουμε μια ερώτηση στους  Ιουδαίους. Λέει αλήθεια ή ψέματα ο προφήτης  Ησαΐας , όταν προφητεύει ότι ο Εμμανουήλ θα γεννηθεί από παρθένο; Γιατί βέβαια δεν είναι καθόλου παράδοξο να τον κατηγορούν ως ψεύτη. Επειδή το συνηθίζουν αυτοί, δηλαδή όχι μόνο να θεωρούν τους προφήτες ψεύτες, αλλά και να τους λιθοβολούν. Αν όμως ο προφήτης λέει την αλήθεια, δείξτε τον Εμμανουήλ και από πού θα προέλθει αυτός που προσδοκάτε. Θα γεννηθεί από παρθένο ή όχι; Γιατί, αν δεν γεννηθεί από παρθένο, βγάζετε ψεύτη τον προφήτη. Και αν προσδοκάτε να συμβεί αυτό στο μέλλον, γιατί απορρίπτετε αυτό που ήδη έγινε;

 Γ. Αφού το θέλουν λοιπόν οι Ιουδαίοι ας πλανώνται, κι ας δοξάζεται η Εκκλησία του Θεού. Διότι εμείς παραδεχόμαστε ότι πραγματικά και αληθινά ο Θεός Λόγος έγινε και άνθρωπος. Άνθρωπος που δεν γεννήθηκε από ανθρώπινη σαρκική επιθυμία, όπως ισχυρίζονται οι αιρετικοί, αλλά κατά τη διδασκαλία του Ευαγγελίου, έγινε και άνθρωπος με τη συνεργεία του  Αγίου Πνεύματος και της Παρθένου Μαρίας, όχι φανταστικά αλλά αληθινά. Και για το ότι πραγματικά έγινε άνθρωπος από Παρθένο, περίμενε στη συνέχεια του λόγου και θα πάρεις την κατάλληλη στιγμή τις αποδείξεις. Γιατί η πλάνη των αιρετικών είναι πολύ μπερδεμένη. Άλλοι ισχυρίζονται ότι σε καμιά περίπτωση δεν γεννήθηκε Αυτός από παρθένο. Άλλοι λένε ότι γεννήθηκε βέβαια, όχι όμως από παρθένο, αλλά από γυναίκα που ήρθε σε σχέση με άνδρα. Κι άλλοι λένε ότι Χριστός δεν είναι ο Θεός ο οποίος έγινε και άνθρωπος αλλά κάποιος άνθρωπος που έχει εξυψωθεί σε Θεό. Γιατί τόλμησαν να πουν ότι δεν έγινε άνθρωπος ο προϋπάρχων Λόγος, αλλά ότι ο Χριστός είναι ένας άνθρωπος κοινός, που πρόκοψε τόσο πολύ στην αρετή, ώστε επιβραβεύτηκε με θεοποίηση.

Δ. Συ όμως διατήρησε στη μνήμη σου όσα ειπώθηκαν για τη θεότητα του Χριστού. Πίστεψε ότι  Εκείνος, ο Μονογενής Υιός του Θεού , ο ίδιος γεννήθηκε και από την Παρθένο. Πίστεψε στον Ευαγγελιστή Ιωάννη που είπε: «Και ο Λόγος προσέλαβε σάρκα και έζησε ανάμεσα μας ως τέλειος άνθρωπος» (Ιωάν. 1, 14). Γιατί ο αιώνιος Λόγος που γεννήθηκε από τον Πατέρα, πριν απ’ όλους τους αιώνες, έλαβε τα τελευταία τούτα χρόνια ανθρώπινη σάρκα για τη σωτηρία μας.

Πολλοί όμως προβάλλουν αντιρρήσεις και λένε: Ποιά ήταν η τόσο μεγάλη ανάγκη που έκανε το Θεό να ενανθρωπίσει; Από τη φύση Του ο Θεός μπορεί να συναναστρέφεται τους ανθρώπους; Σηκώνει η θεία Φύση κάτι τέτοιο; Είναι δυνατόν να γεννήσει παρθένος, χωρίς συνάφεια ανδρός; Επειδή λοιπόν υπάρχουν τόσες αντιρρήσεις και η μάχη παίρνει πολλές μορφές και διαστάσεις, ας διαλύσουμε, με τη Χάρη του Χριστού και με τις ευχές των παρόντων, καθένα από τα ενάντια επιχειρήματα.

 ­Ε. Αρχικά ας εξετάσουμε για ποιό λόγο κατέβηκε στη γη ο Ιησούς. Και μη δίνεις σημασία στα λόγια μου, αν τα θεωρείς επιτηδευμένα και κακόβουλα, γιατί καμιά φορά είναι ενδεχόμενο να σκεφθείς έτσι μειωτικά, προβληματικά για μένα. Και εγώ λοιπόν σου λέω: Αν δεν ακούσεις για κάθε διδασκαλία τη σύμφωνη γνώμη των προφητών, να μην πιστέψεις σε όσα θα σου πω. Αν δεν διδαχθείς από τις θείες Γραφές τα σχετικά με την Παρθένο, τον τόπο, το χρόνο και τον τρόπο της γεννήσεως του Χριστού, να μη δεχτείς κανενός ανθρώπου τη μαρτυρία (Ιωάν. 5, 34). Γιατί όποιον βλέπει κανείς με τα μάτια του να βρίσκεται μπροστά του και να διδάσκει, μπορεί και να τον θεωρήσει ύποπτο. Ποιός όμως μυαλωμένος άνθρωπος θα θεωρήσει ύποπτο εκείνον τον προφήτη που προφήτευσε, πριν από χίλια και περισσότερα χρόνια;

Αν λοιπόν αναζητάς την αιτία της παρουσίας του Χριστού στον κόσμο, να καταφύγεις στο πρώτο βιβλίο της  Αγίας Γραφής, τη Γένεση. Σε έξι ημέρες δημιούργησε ο Θεός τον κόσμο. Αλλά ο κόσμος δημιουργήθηκε για τον άνθρωπο. Κι ο ήλιος, ο οποίος ακτινοβολεί λαμπρότατες ακτίνες, φτιάχτηκε για να φωτίζει τον άνθρωπο. Κι όλα τα ζώα έγιναν για να μας υπηρετούν. Τα φυτά και τα δέντρα δημιουργήθηκαν για να τα απολαμβάνουμε εμείς. Όλα τα δημιουργήματα είναι πολύ τέλεια και ωραία (Γεν. 1, 21). Αλλά κανένα από αυτά δεν είναι εικόνα του Θεού, παρά μόνο ο άνθρωπος. Ο ήλιος δημιουργήθηκε με το δημιουργικό πρόσταγμα του Θεού, ενώ ο άνθρωπος δημιουργήθηκε με ξεχωριστή ενέργεια και επιμέλεια του Θεού. Και φανερώνοντας ο Τριαδικός Θεός, τη στιγμή της δημιουργίας τις προθέσεις Του για τον άνθρωπο, παρουσιάζεται ο Θεός-Πατέρας να λέει στα άλλα δυό Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος: «Ας πλάσουμε τώρα τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα μας και με προϋποθέσεις να γίνει όμοιος μ’ εμάς» (Γεν. 1,26).  Αφού η ξύλινη εικόνα του επίγειου βασιλιά τιμάται, πόσο περισσότερο θα τιμάται η λογική εικόνα του Θεού, δηλαδή ο άνθρωπος; Τούτο όμως το πλάσμα, το ανώτερο από όλα τα δημιουργήματα του Θεού, που ζούσε με ευφροσύνη στον Παράδεισο, το έβγαλε έξω ο φθόνος του διαβόλου (Πρβλ. Σοφ. Σολ. 2, 24). Και χαιρόταν ο εχθρός με την πτώση εκείνου που αυτός φθόνησε. Θα ήθελες λοιπόν να εξακολουθεί να χαίρεται ο εχθρός; Αυτός, επειδή δεν τόλμησε να πλησιάσει τον άνδρα εξαιτίας της δύναμης του, πλησίασε τη γυναίκα ως ασθενέστερη, η οποία ήταν ακόμα παρθένος. Γιατί ο Αδάμ γνώρισε την Εύα, ως σύζυγο του, μετά την πτώση του και την έξοδό του από τον Παράδεισο (Πρβλ. Γέν. 4, I).

  ΣΤ. Οι επόμενοι διάδοχοι του ανθρώπινου γένους ήταν ο Κάιν και ο Άβελ. Ο Κάιν έγινε ο πρώτος ανθρωποκτόνος. Ύστερα ακολούθησε κατακλυσμός, εξαιτίας της μεγάλης κακοήθειας των ανθρώπων. Μετά κατέβηκε φωτιά από τον ουρανό εναντίον των κατοίκων των Σοδόμων, εξαιτίας της παρανομίας τους. Έπειτα από χρόνια ξεχώρισε ο Θεός από τα έθνη τον εκλεκτό λαό του Ισραήλ. Αλλά κι αυτός παραδόθηκε στη διαφθορά και έτσι το εκλεκτό γένος τραυματίστηκε. Γιατί ενώ ο Μωυσής βρισκόταν πάνω στο Όρος, ενώπιον του Θεού, κάτω ο λαός προσκυνούσε για Θεό ένα μοσχάρι. Την εποχή του Μωυσή, ο οποίος νομοθέτησε το «να μη μοιχεύσεις» (Εξ. 20, 13), κάποιος άνδρας τόλμησε, μπαίνοντας σε καμίνι, να πράξει ακολασία ενώπιον του.  Μετά το Μωυσή στάλθηκαν προφήτες για να γιατρέψουν τον  Ισραήλ.  Αλλά στην προσπάθεια τους να θεραπεύσουν την πνευματική ασθένεια, θρηνούσαν, γιατί δεν το κατόρθωναν, όπως λέει και κάποιος από αυτούς: «Αλλοίμονο χάθηκε ο ευσεβής από τη γη, άνθρωπος αρετής και καλών έργων δεν υπάρχει μεταξύ μας» (Μιχ. 7,1-2). Και πάλι «όλοι έχουν παραστρατίσει, κατάντησαν αχρείοι, δεν υπάρχει κανείς που να πράττει το αγαθό, δεν υπάρχει ούτε ένας»(Ψαλμ. 13, 3). Και πάλι: «Κατάρα  και κλοπή και μοιχεία και φόνος έχουν πλημμυρίσει τη χώρα» (Ωσ.4, 2). «Τους γιους και τις θυγατέρες τους θυσίασαν στους δαίμονες» (Ψαλμ. 105, 37). «Ασχολούνταν με οιωνούς, μάγια και μαντείες» και «δένοντας τα ρούχα τους με σχοινιά τα έκαναν παραπετάσματα μπροστά στο θυσιαστήριο»(Αμώς 2, 8).  Μετά κάποιος άλλος προφήτης που τ’ άκουσε αυτό, του λέει: «Τόσο ήρεμα μιλάς ενώ αναγγέλλεις τη σωτηρία που φέρνει ο Θεός; Εσύ πού ευαγγελίζεσαι την παρουσία του Θεού στον κόσμο για τη σωτηρία μας, μιλάς κρυφά; Ανέβα σε ψηλό βουνό, εσύ που φέρνεις το χαρμόσυνο άγγελμα της σωτηρίας. Πες στις πόλεις του  Ιούδα. Τί να πω; Δείτε το Θεό μας. Δείτε τον Κύριο που έρχεται με μεγάλη δύναμη».  Ο Κύριος πάλι είπε: «Να, εγώ έρχομαι και θα κατασκηνώσω ανάμεσα σας, λέει ο Κύριος. Και πολλοί λαοί θα καταφύγουν προς τον Κύριο» (Ζαχ. 2,14-15). Οι Ισραηλίτες αμέλησαν τη σωτηρία που τους έφερα. «Έρχομαι να συναθροίσω όλους τους λαούς και όλες τις γλώσσες» (Ησ. 66, 18). Γιατί «ήρθε στους δικούς Του και οι δικοί Του δεν τον δέχτηκαν» (Ιωάν. 1, 11). Έρχεσαι και τί χαρίζεις στα έθνη; Έρχομαι να συγκεντρώσω όλους τους λαούς και να τους προικοδοτήσω με το εξαίσιο και φρικτό και θαυμαστό γεγονός της σωτηρίας (Πρβλ. Ήσ. 66, 18-19). Από το δικό μου αγώνα πάνω στο Σταυρό, θα δώσω σε καθέναν από τους στρατιώτες μου βασιλική σφραγίδα να τη φέρει στο μέτωπο του». Και άλλος προφήτης έλεγε:«χαμήλωσε τους ουρανούς και κατέβηκε και σκοτεινό σύννεφο απλώνονταν κάτω από τα πόδια Του»( Ψαλμ. 17, 10). Γιατί τότε ακόμη αγνοούσαν οι άνθρωποι την κάθοθό Του από τον ουρανό. Αυτή την άγνοια συμβολίζει το σκοτεινό σύννεφο.

 Ζ. Πολύ βαθιά και πολύ μεγάλη ήταν λοιπόν η πληγή της ανθρωπότητας. « Από τα πόδια μέχρι το κεφάλι δεν υπήρχε κανένα μέλος σε άρτια κατάσταση. Δεν ήταν δυνατόν να γιατρευτούν οι πληγές με κατάπλασμα, ούτε με θεραπευτικό λάδι, ούτε με επιδέσμους» (Ησ. 1, 6). Και οι προφήτες, θρηνώντας και υποφέροντας, έλεγαν: «Ποιός λοιπόν θα έρθει από τη Σιών για να δώσει τη σωτηρία στον  Ισραηλιτικό λαό;» (Ψαλμ. 13, 7). Και πάλι: «Ας έρθει βοηθός η δεξιά Σου υπέρ του εκλεκτού λαού Σου, στους ανθρώπους αυτούς, τους οποίους ενίσχυσες Εσύ ο Ίδιος, για τη δική Σου δόξα» (Ψαλμ. 79, 18). Και «δεν θα απομακρυνθούμε από Σένα». Και άλλος προφήτης παρακαλούσε, λέγοντας: «Κύριε χαμήλωσε τους ουρανούς και κατέβα» (Ψαλμ. 143, 5). «Κατέβα γιατί τα τραύματα της ανθρωπότητας ξεπερνούν τις δυνάμεις μας, τη δική μας δυνατότητα για θεραπεία. Σκότωσαν τους προφήτες σου και κατέσκαψαν τα θυσιαστήρια σου» (Γ’ Βασ. 19, 10). Το κακό δεν μπορεί να διορθωθεί από εμάς, χρειάζεσαι  Εσύ για να το διορθώσεις.

  Η. Έκαμε δεκτή την παράκληση των προφητών ο Κύριος. Δεν μπορούσε ο Πατέρας να παραβλέπει το γένος μας που χανόταν. Έστειλε τον Υιό Του, τον Κύριο, από τον ουρανό για να μας θεραπεύσει. Και λέει κάποιος από τους προφήτες: «Ο Κύριος τον Οποίο εσείς ζητάτε έρχεται και θα φτάσει ξαφνικά. Πού; Στο Ναό Του ο Κύριος» (Πρβλ. Μαλ. 3, 1). «Στο Ναό, όπου εσείς τον λιθοβολήσατε» (Πρβλ. Ιωαν.8, 5)

Θ. Έπειτα ο Σολομώντας, ακούγοντας αυτά από τον πατέρα του, οικοδόμησε θαυμαστό Ναό και προφητεύοντας Εκείνον που θα έρθει να κατοικήσει μέσα σ’ αυτόν λέει με θαυμασμό:  «αληθινά, θα έρθει να κατοικήσει στη γη, ανάμεσα στους ανθρώπους;» (Γ’ Βασ. 8, 27). «Μάλιστα», λέει πριν από αυτόν ο προφήτης Δαβίδ, στον ψαλμό που γράφτηκε για το Σολόμωντα και όπου αναφέρεται:  «Θα κατέβει, όπως η πρωινή δροσιά, η οποία πέφτει αόρατα και αθόρυβα και μουλιάζει τα μαλλιά από τα φρεσκοκουρεμένα πρόβατα» (Ψαλμ. 71,6). Οι δροσοσταλίδες (υετός) συμβολίζουν την κάθοδο της θεϊκής φύσης από τον ουρανό και τα μαλλιά (ο πόκος) συμβολίζουν την ανθρώπινη φύση με την οποία ενώθηκε η θεϊκή. Η αόρατη και αθόρυβη κάθοδος των δροσοσταλίδων φανερώνει την άγνοια του μυστηρίου της γεννήσεως του Θεανθρώπου, γι’ αυτό και οι Μάγοι ρωτούσαν: «Πού είναι ο νεογέννητος βασιλιάς των Ιουδαίων;» (Ματθ. 2, 2) και ο  Ηρώδης ταραγμένος εξέταζε τα σχετικά με το Γεννημένο Χριστό και έλεγε: «Πού έχει γεννηθεί ο Χριστός;» (Ματθ. 2, 4).

Ι. Ποιός είναι όμως αυτός που κατεβαίνει από τον ουρανό; Λέει στη συνέχεια: «Και θα εξακολουθεί να υπάρχει αιώνια, όπως ο ήλιος θα προηγείται και θα υπερέχει για πάντα από τη σελήνη» (Ψαλμ. 71, 5). Και πάλι άλλος προφήτης λέει: «Να χαίρεσαι μ’ όλη σου την ψυχή, κόρη Σιών, να το διαλαλείς ολόγυρα σου, κόρη  Ιερουσαλήμ. Να, που τώρα έρχεται σε σένα ο βασιλιάς σου δίκαιος, λυτρωτής και σωτήρας» (Ζαχ. 9, 9). Πολλοί βασιλείς υπάρχουν. Εξήγησε μας, προφήτη, για ποιόν από όλους μιλάς; Δείξε μας σημάδι που δεν το έχουν άλλοι βασιλιάδες. Εάν μιλήσεις για βασιλιά ντυμένο στην πορφύρα, έχουν λάβει άλλοι, πριν απ’ αυτόν, το αξίωμα που φέρει αυτό το σχήμα. Εάν μιλήσεις για κάποιον που τον περιτριγυρίζουν στρατιώτες και κάθεται σε χρυσοκόλλητα άρματα και αυτό το έχουν προλάβει άλλοι. Δες μας ένα ιδιαίτερο σημάδι για το βασιλιά, που τόσο σίγουρα και καθαρά μας φανερώνεις την παρουσία του ανάμεσά μας.

 Ο προφήτης λοιπόν απαντά και λέει: «Δες το βασιλιά σου έρχεται προς εσένα δίκαιος και φέρνοντας τη σωτηρία. Αυτός είναι πράος και ανεβασμένος σε υποζύγιο και σε μικρό πουλάρι» (Ζαχ. 9, 9) κι όχι σε άρματα. Έχεις λοιπόν μοναδικό και ανεπανάληπτο σημάδι του βασιλιά που πρόκειται να’ έρθει. «Μονάχα ο  Ιησούς από όλους τους βασιλιάδες κάθησε σε πουλάρι» (Πρβλ. Ματθ. 21, 7) ασαμάρωτο και επευφημήθηκε ως βασιλιάς, καθώς έμπαινε στην Ιερουσαλήμ. Και τι θάρθει να κάνει αυτός ο βασιλιάς; Απαντάει ο ίδιος ο προφήτης πιο κάτω και λέει: «Εσύ, Κύριε, τηρώντας τη Διαθήκη που είχες κάνει με αυτούς, με θυσίες αιματηρές ελευθέρωσες τους Ιουδαίους και τους έβγαλες από τον ξηρό και άνυδρο λάκκο της αιχμαλωσίας τους» (Ζαχ. 9, 11).

ΙΑ. Αλλά κάποιος θα μπορούσε να ισχυρισθεί ότι δεν είναι τόσο αναμφισβήτητο και δυνατό σημάδι το ότι θα καθίσει πάνω στο πουλάρι. Δος μας όμως και άλλο σημάδι, φανέρωσε μας σε ποιό τόπο θα σταθεί, όταν θα μπει μέσα στην πόλη. Φανέρωσε μας τόπο που να μην είναι έξω από την πόλη και τον αγνοούμε. Φανέρωσε μας ένα τόπο προσιτό στα μάτια μας, κατά τρόπο που να μπορούμε να τον δούμε, καθώς θα είμαστε μέσα στην πόλη. Κι ο προφήτης αποκρίνεται και λέει: «Τα πόδια Του θα πατήσουν κατά την ημέρα εκείνη στο Όρος των  Ελαίων, που βρίσκεται απέναντι και ανατολικά της Ιερουσαλήμ» (Ζαχ. 14, 4). Δεν βλέπει λοιπόν καθένας, που βρίσκεται μέσα στη πόλη, αυτόν τον τόπο;

ΙΒ. Έχουμε πάρει μέχρι τώρα δυο ξεκάθαρες προφητικές μαρτυρίες, δυο τόσο χαρακτηριστικά σημάδια και θέλουμε να μάθουμε και ένα τρίτο. Θα μπορούσε άραγε να μας πει κάποιος τί θα κάνει ο Κύριος όταν θα ρθει; Λέει ένας άλλος προφήτης: «Να ο Θεός μας» και στη συνέχεια: «Αυτός θα’ ρθει και θα μας σώσει. Τότε θα ανοίξουν τα μάτια των τυφλών και οι κουφοί θα ακούσουν. Τότε θα χοροπηδήσει σαν ελάφι ο κουτσός και θα βροντοφωνάξουν οι μουγγοί» (Ησ. 35, 4-6). Πες μας κι άλλη μαρτυρία, προφήτη. Μας είπες ότι ο Κύριος, που θα’ ρθει, θα κάνει τόσα και τέτοια θαυμαστά σημεία, που ποτέ δεν έχουν ξαναγίνει (Πρβλ. Ιωάν. 15, 24). Έχεις να μας πεις κάποιο άλλο σημείο, ακόμη πιό συγκεκριμένο; Σ’ αυτό άπαντα ο προφήτης Ησαΐας και λέει: «Αυτός ο Κύριος θα βρεθεί σε κατάσταση αντιδικίας και θα κριθεί από τους πρεσβυτέρους και τους άρχοντες του λαού» (Ησ. 3,14). Να λοιπόν, ένα ακόμη πολύ ξεχωριστό και χαρακτηριστικό σημάδι: Ο Δεσπότης να ανεχθεί και να υπομείνει να κριθεί από τους δούλους Του, τους πρεσβυτέρους του λαού.

ΙΓ. Ενώ όμως τα διαβάζουν όλα αυτά οι  Ιουδαίοι, δεν τα καταλαβαίνουν σωστά και δεν τα δέχονται. Μοιάζουν σαν να τους τα φωνάζει κανείς και δεν τα ακούνε, λες και έχουν επίτηδες κλείσει τα αυτιά της καρδιάς τους, με την άρνηση και την προκατάληψη. Αλλά εμείς πιστεύουμε στον  Ιησού Χριστό, ο  Οποίος προσέλαβε σάρκα κι έγινε άνθρωπος, γιατί κατανοούμε ότι δεν ήταν δυνατόν να γίνουν διαφορετικά τα πράγματα. Εφόσον εμείς δεν μπορούσαμε να αντικρίζουμε ή να απολαμβάνουμε τη μορφή Του, καθώς ήταν, έγινε Εκείνος σαν εμάς, ώστε μ’ αυτόν τον τρόπο ν’ αξιωθούμε να Τον απολαύσουμε. Γιατί, αν δεν μπορούμε καθόλου να αντικρύσουμε τον ήλιο, που δημιουργήθηκε την τέταρτη χρονική περίοδο της δημιουργίας του κόσμου από το Θεό, πώς θα ήταν δυνατόν ν’ αντικρίζουμε το δημιουργό του ήλιου, δηλαδή το Θεό; Μέσα σε φλόγες κατέβηκε ο Κύριος στο όρος Σινά και δεν μπόρεσε ν’ αντέξει ο λαός, άλλα είπαν στο Μωυσή: «Μίλησε μας εσύ και θα σε ακούσουμε. Και ας μη μας μιλάει απευθείας ο Θεός για να μην πεθάνουμε» (Εξ. 20, 19). Και πάλι λέει η Αγία Γραφή: «Γιατί ποιός άνθρωπος θα ακούσει τη φωνή του αληθινού Θεού, να μιλάει μέσα από τη φωτιά, και θα ζήσει;» (Δευτ. 5, 26). Κι αν μόνο με το να ακούσει κανείς τη φωνή του Θεού πεθαίνει, πώς, όταν δει τον Ίδιο το Θεό, δεν θα πεθάνει; Γιατί απορείς; Κι ο Ίδιος ο Μωυσής είπε: «Είμαι γεμάτος φόβο και τρόμο» (Εβρ. 12, 21).

ΙΔ. Τί λοιπόν; Θα ήθελες να γίνει πρόξενος καταστροφής Αυτός που ήρθε για να φέρει τη σωτηρία, επειδή δεν θα τον άντεχαν οι άνθρωποι ή θα ήθελες να βρεθεί τρόπος ώστε η Χάρη να μας προσφερθεί σύμφωνα με τις δυνατότητες μας;  Ο Δανιήλ δεν άντεξε την οπτασία του αγγέλου και συ θα μπορούσες ν’ αντικρίσεις τη θέα του Δεσπότη των αγγέλων; Εμφανίστηκε ο Γαβριήλ και ο προφήτης Δανιήλ έπεσε καταγής (Πρβλ, Δαν, 10, 9). Και πώς ήταν αυτός που εμφανίστηκε ή ποιά μορφή είχε; Το πρόσωπο του ήταν, όχι σαν τον ήλιο, αλλά σαν αστραπή και τα μάτια του έλαμπαν, όχι σαν καμίνι, αλλά σαν λαμπάδες και η φωνή του αντηχούσε, όχι σαν ήχος δώδεκα λεγεώνων αγγέλων, άλλα σαν βουητό πολυάριθμων ανθρώπων. Κι όμως ο προφήτης έπεσε καταγής και πλησιάζει ο άγγελος και του λέει: «Μη φοβάσαι Δανιήλ, εισακούστηκαν τα λόγια σου, σήκω επάνω και πάρε θάρρος» (Πρβλ, Δαν. 10, 12). Και ο Δανιήλ είπε: «Σηκώθηκα κατατρομαγμένος». Αυτή την απάντηση όμως δεν του την έδωσε, μέχρι τότε που τον άγγιξε ο άγγελος με ανθρώπινο χέρι. Και μόνο τότε, που ο άγγελος, ο οποίος του φανερώθηκε, πήρε ανθρώπινη όψη, τότε του μίλησε ο Δανιήλ και τί του είπε; «Κύριε, καθώς σε αντίκρισα, ταράχτηκαν τα σωθικά μου. Έχασα τη δύναμη μου και μου κόπηκε η αναπνοή». Εάν η παρουσία του αγγέλου αφαίρεσε τη φωνή και τη δύναμη του προφήτη, η θέα του Θεού θα άφηνε τον άνθρωπο ζωντανό; Και όπως λέει η Αγία Γραφή, ο Δανιήλ δεν ξαναβρήκε το θάρρος του, μέχρι που του φάνηκε ότι κάποιος άνθρωπος τον άγγιξε (Πρβλ. Δαν. 10, 18).

Αφού λοιπόν δοκιμάστηκε και καταδείχθηκε ξεκάθαρα η αδυναμία μας, ανέλαβε ο Κύριος να κάνει αυτό που ζητούσε και μπορούσε να σηκώσει ο άνθρωπος. Γιατί αφού ο άνθρωπος ήθελε να ακούσει κάποιον όμοιο του – δεν άντεχε ούτε την παρουσία, ούτε τη μορφή του αγγέλου – πήρε ο Σωτήρας την ανθρώπινη φύση, έγινε άνθρωπος, για να μπορέσουν οι άνθρωποι να οδηγηθούν στο δρόμο της σωτηρίας τους, πιό άνετα και πιό καρποφόρα. Αυτός είναι ο πρώτος και βασικός λόγος της ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου.

ΙΕ. Υπάρχει όμως και άλλος λόγος. Ήρθε ο Χριστός για να βαπτιστεί και να αγιάσει το Βάπτισμα. Ήρθε για να θαυματουργήσει, περπατώντας πάνω στα κύματα της θάλασσας (Ματθ. 14,25).  Επειδή λοιπόν, πριν σαρκωθεί ο Κύριος, τον είδε η θάλασσα και υποχώρησε και ο Ιορδάνης στράφηκε πίσω (Ψαλμ. 113, 3), έλαβε ο Κύριος το σώμα, για να αντέξει η θάλασσα τη θέα Του και να τον υποδεχτεί άφοβα ο  Ιορδάνης. Αυτή λοιπόν είναι μία αιτία της θείας ενανθρωπήσεως, υπάρχει όμως και άλλη.

Ο θάνατος ήρθε στον κόσμο διά μέσου παρθένου, της Εύας. Έπρεπε λοιπόν διά μέσου παρθένου ή καλύτερα από παρθένο να φανερωθεί η ζωή. Ώστε, όπως ακριβώς εκείνη την εξαπάτησε το φίδι με τα παραπλανητικά και διαβολικά λόγια, έτσι και αυτή, τη Μαρία, να τη βεβαιώσει ο Γαβριήλ για τη σωτηρία, με το χαρμόσυνο μήνυμα.

Αφού εγκατέλειψαν οι άνθρωποι το Θεό, έφτιαξαν αγάλματα με ανθρώπινη μορφή. Επειδή λοιπόν οι άνθρωποι προσκυνούσαν ανθρωπόμορφο άγαλμα ως Θεό, πλανεμένοι όπως ήταν, έγινε ο Θεός αληθινός άνθρωπος, για να διαλυθεί αυτή η πλάνη.

Σαν όργανο εναντίον μας χρησιμοποίησε ο διάβολος τη σάρκα. Γνωρίζοντας αυτό ο  Απόστολος Παύλος, λέει: «Βλέπω να κυριαρχεί στα μέλη μου ένας άλλος νόμος, ο οποίος αντιστρατεύεται σ’ αυτά που ο νους και η συνείδηση μου αναγνωρίζουν ως σωστά και με αιχμαλωτίζει» (Ρωμ. 7, 23). Με τα ίδια λοιπόν όπλα, με τα οποία μας πολέμησε ο διάβολος, μ’ αυτά και σωθήκαμε. Πήρε ο Κύριος ίδια μορφή μ^’ εμάς, από εμάς τους ίδιους, ώστε να σωθούμε μέσω της ανθρώπινης φύσης Του. Πήρε τη δική μας ανθρώπινη φύση, για να της δώσει ό,τι της έλειπε, να τη χαριτώσει πληρέστερα και ασφαλέστερα, για να κάμει τη φύση του ανθρώπου κοινωνό της θεϊκής φύσης. Αυτό φανερώνει και ο  Απόστολος Παύλος τότε που λέει στην επιστολή του προς τους Ρωμαίους: «Όπου η αμαρτία ξεπέρασε κάθε μέτρο, εκεί και η Χάρη δόθηκε με υπερβολική περίσσεια» (Ρωμ. 5, 20).

Έπρεπε ο Κύριος να υποφέρει για χάρη μας (Πρβλ. Λουκ. 24, 26). Αλλά ο διάβολος δεν θα τολμούσε να τον πλησιάσει, εάν τον αναγνώριζε. Γιατί: «αν τον αναγνώριζαν δεν θα σταύρωναν τον Κύριο της δόξας» (Α’ Κορ. 2, 8). Το σώμα λοιπόν έγινε δόλωμα του θανάτου. Έτσι ο δράκοντας, ενώ είχε ελπίσει ότι θα τον καταπιεί, έβγαλε έξω και όσους είχε ήδη καταπιεί. Αυτή την πραγματικότητα φανερώνει και ο Προφήτης Ησαΐας τότε που λέει: «Ο θάνατος έγινε πολύ ισχυρός και κατάπιε πολλούς» (Ησ. 25, 8). Και πάλι: «Εξάλειψε ο Θεός τα δάκρυα από κάθε ανθρώπινο πρόσωπο» (Ησ. 25, 8).

ΙΣΤ. Μήπως λοιπόν μάταια έγινε ο Χριστός άνθρωπος; Μήπως οι διδασκαλίες Του είναι ρητορικές εφευρέσεις και ανθρώπινα επινοήματα; Δεν είναι οι θείες Γραφές εκείνες που μας φανερώνουν το πώς ο Θεός μας έσωσε; Αυτό δεν φανερώνουν και οι προφητικές μαρτυρίες; Κράτα λοιπόν γερά μέσα σου αύτη την παρακαταθήκη και κανείς ας μη σε μεταπείσει. Πίστευε ότι ο Αληθινός Θεός έγινε και πραγματικός άνθρωπος.

Το ότι λοιπόν ήταν δυνατόν να γίνει ο Θεός άνθρωπος έχει αποδειχτεί. Αν όμως ακόμα δεν πιστεύουν οι Ιουδαίοι, τους ρωτάμε: Τί παράξενο κηρύττουμε, λέγοντας ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος, αφού εσείς λέτε ότι ο  Αβραάμ υποδέχθηκε τον Κύριο; Τί παράξενο κηρύττουμε, ενώ ο  Ιακώβ λέει: «Είδα τον Κύριο πρόσωπο προς πρόσωπο, και όμως δεν απέθανα;» (Πρβλ. Γέν. 32,31).  Ο Κύριος που έφαγε πλάι στον Αβραάμ, έφαγε και κοντά μας (Γέν. 18, 8). Τί παράξενο λοιπόν κηρύττουμε;

 Επί πλέον μπορούμε να παρουσιάσουμε και δύο μάρτυρες. Είναι αυτοί που στάθηκαν πλάι στον Κύριο στο όρος Σινά. Ο Μωυσής βρισκόταν στο άνοιγμα του βράχου (Πρβλ.  Εξ. 33, 22) και ο  Ηλίας, στην εποχή που έζησε, στην τρύπα της σπηλιάς.  Εκείνοι παρουσιάστηκαν δίπλα Του κατά τη Μεταμόρφωση και ανήγγειλαν στους μαθητές την έξοδο Του, η οποία επρόκειτο να συντελεστεί στην  Ιερουσαλήμ (Πρβλ. Λουκ. 9, 30-31). Αλλά έχει αποδειχθεί, όπως είπα και προηγουμένως, ότι ήταν δυνατόν να λάβει Εκείνος και την ανθρώπινη φύση.  Εμείς, ας αφήσουμε να μιλούν για περισσότερες αποδείξεις, όλοι εκείνοι που τους αρέσει να επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια.

ΙΖ. Στην αρχή όμως της ομιλίας υποσχεθήκαμε να μιλήσουμε και για το χρόνο και τον τόπο της διαμονής του Σωτήρα. Και δεν πρέπει να φύγουμε από εδώ με την κατηγορία πως είπαμε ψέματα, αλλά πολύ περισσότερο πρέπει να βοηθήσουμε τους νεοφώτιστους της  Εκκλησίας μας να φύγουν πιο εδραιωμένοι στην πίστη τους. Ας αναζητήσουμε λοιπόν το χρόνο κατά τον οποίο ήρθε ο Κύριος.  Επειδή είναι πρόσφατη η παρουσία Του γι’ αυτό ακριβώς και αμφισβητείται. Και ακόμα επειδή «ο Χριστός είναι ο Ίδιος χθες και σήμερα και στους αιώνες των αιώνων» (Εβρ, 13, 8). Η παρουσία Του θα είναι πάντοτε πρόσφατη. Ο προφήτης Μωυσής λοιπόν λέει: «Ο Κύριος και Θεός για χάρη σας θα αναδείξει ανάμεσα από τους αδελφούς σας ένα προφήτη σαν εμένα» (Δευτ. 18,15 και Πράξ. 7,37). Ας αφήσουμε όμως επί του παρόντος την ανάπτυξη του σημείου «σαν κι εμένα» για να το εξετάσουμε εκεί που πρέπει.  Αλλά πότε θα έρθει αυτός ο προφήτης που περιμένουμε; Ανάτρεξε, λέει, σ’ αυτά που έχω γράψει. Εξέτασε σε βάθος την προφητεία που είπε ο Ιακώβ για τον Ιούδα: «Ιούδα, θα σε υμνήσουν οι αδελφοί σου» (Γέν. 49, 8) και τα υπόλοιπα, για να μην τα αναφέρουμε όλα. «Δεν θα λείψει άρχοντας από τη φυλή του  Ιούδα, ούτε αρχηγός από τους απογόνους του, μέχρις ότου έρθει  Εκείνος στον  οποίο έχει επιφυλαχθεί η ηγεμονία και Αυτός είναι η προσδοκία, όχι των Ιουδαίων, αλλά των εθνών» (Γέν. 49, 10). Το ότι λοιπόν έπαυσαν να έχουν την εξουσία οι Ιουδαίοι, είναι σημείο της παρουσίας του Χριστού. Εάν δεν βρίσκονταν τώρα υπό την εξουσία των Ρωμαίων, δεν θα είχε έρθει ακόμα ο Χριστός.  Εάν τους κυβερνάει απόγονος του  Ιούδα και του Δαβίδ, δεν έχει έρθει ακόμα ο αναμενόμενος. Ντρέπομαι να μιλάω για τις πρόσφατες υποθέσεις τους, σχετικά μ’ αυτούς που ονομάζουν πατριάρχες. Ποιά δηλαδή είναι η καταγωγή τους και ποιά η μητέρα τους. Τ’ αφήνω σ’ αυτούς που τα γνωρίζουν.  Αλλά Αυτός που έρχεται, η προσδοκία των εθνών, τί σημείο έχει να παρουσιάσει; Η  Αγία Γραφή λέει στη συνέχεια: «Δένοντας το πουλάρι του στην άμπελο» (Γεν. 49,11). Βλέπεις τώρα ολοκάθαρα ότι πρόκειται για εκείνο το πουλάρι, για το οποίο μιλάει ο προφήτης Ζαχαρίας; (Ζαχ. 9, 9).

 ΙΗ. Ζητάς λοιπόν και άλλη μαρτυρία για το χρόνο της παρουσίας του Χριστού; «Ο Κύριος είπε προς έμενα: Εσύ είσαι υιός μου. Εγώ σήμερα σε γέννησα» (Ψαλμ. 2, 7). Και λίγο πιο κάτω λέει: «Θα τους κυβερνήσεις με σιδερένια ράβδο» (Ψαλμ, 2, 9). Είπα και προηγουμένως ότι σιδερένια ράβδος ονομάζεται σαφώς η βασιλεία των Ρωμαίων. Σχετικά μ’ αυτή ας ξαναθυμηθούμε το χωρίο του προφήτη Δανιήλ. Καθώς εξηγούσε και ερμήνευε στο Ναβουχοδονόσορα την εικόνα του ανδριάντα, αναφέρει όλο το όνειρο που είχε δει γι’ αυτόν «και για το βράχο που αποκόπηκε από το βουνό» (Πρβλ. Δαν. 2,34), ο οποίος δεν φτιάχτηκε από άνθρωπο και ο οποίος «θα επικρατήσει σ’ όλη την οικουμένη» (Πρβλ. Δαν. 2, 35). Και αυτά τα λέει ξεκάθαρα. «Και κατά τις ήμερες εκείνων των βασιλειών θ’ αναδείξει ο Θεός τ’ ουρανού, μια άλλη βασιλεία, η οποία θα ζήσει αιώνια και τη βασιλεία αυτή δεν θα τη διαδεχθεί κανένας άλλος λαός, γιατί είναι βασιλεία αιώνια και αδιάδοχη, δηλαδή η Βασιλεία των Ουρανών» (Πρβλ. Δαν. 2, 44).

ΙΘ. Θέλουμε πιό ξεκάθαρα την απόδειξη των χρόνων της παρουσίας του Χριστού πάνω στη γη. Γιατί ο άνθρωπος είναι από τη φύση του δύσπιστος και εάν δεν υπολογίζει ακόμη και τις ακριβείς χρονολογίες, δεν πιστεύει στα λόγια. Ποιος είναι λοιπόν ο καιρός και ο χρόνος της παρουσίας του Χριστού; Όταν παύσουν πια να υπάρχουν βασιλείς από τη γενιά του  Ιούδα και βασιλεύσει ο  Ηρώδης, από άλλη φυλή. Λέει λοιπόν ο άγγελος στο Δανιήλ: «Συ λοιπόν τώρα σημείωσε όσα λέω και θα μάθεις και θα καταλάβεις.  Από την ήμερα που θα εκδοθεί διάταγμα για την ανοικοδόμηση της Ιερουσαλήμ μέχρι την εμφάνιση του Χριστού, θα περάσουν επτά εβδομάδες ετών και άλλες εξήντα δύο» (Πρβλ. Δαν. 9, 25-26). Εξήντα εννέα λοιπόν εβδομάδες ετών απαριθμούν τετρακόσια ογδόντα τρία έτη. Είπε λοιπόν ότι αφού περάσουν τετρακόσια ογδόντα τρία έτη, μετά την ανοικοδόμηση της  Ιερουσαλήμ και εκλείψουν οι άρχοντες της φυλής του  Ιούδα, τότε θα έρθει κάποιος βασιλιάς από ξένη φυλή και στις μέρες του θα γεννηθεί ο Χριστός.  Ο Δαρείος λοιπόν από τη Μήδεια την ανοικοδόμησε κατά το έκτο έτος της βασιλείας του, που αντιστοιχεί στο πρώτο έτος της εξηκοστής έκτης  Ολυμπιάδας των Ελλήνων. Στους Έλληνες ονομάζεται  Ολυμπιάδα ο αγώνας που γίνεται κάθε τέσσερα χρόνια, χάρη στην ήμερα εκείνη που δημιουργείται κάθε τετραετία. Διότι, σύμφωνα με την πορεία που εκτελεί ο ήλιος, περισσεύουν κάθε έτος τρεις ώρες. Αν τώρα προστεθούν όλες μαζί οι ώρες, γίνεται ακριβώς μία ήμερα. Ο Ηρώδης θα βασιλεύσει κατά την εκατοστή ογδοηκοστή έκτη  Ολυμπιάδα και συγκεκριμένα κατά το τέταρτο αυτής έτος.  Από την εξηκοστή έκτη λοιπόν μέχρι την εκατοστή ογδοηκοστή έκτη  Ολυμπιάδα μεσολαβούν εκατόν είκοσι Ολυμπιάδες και κάτι ακόμα. Οι εκατόν είκοσι Ολυμπιάδες απαριθμούν τετρακόσια ογδόντα έτη. Τα υπόλοιπα τρία έτη, ίσως περιλαμβάνονται μεταξύ του πρώτου και του τέταρτου. Και σαν απόδειξη μπορείς να πάρεις το λόγο της Αγίας Γραφής: « Από την ήμερα που θα εκδοθεί διάταγμα για την ανοικοδόμηση της Ιερουσαλήμ, μέχρι την εμφάνιση του Χριστού, θα περάσουν επτά εβδομάδες ετών και άλλες εξήντα δύο» (Δαν. 9, 25).

Όσον άφορα λοιπόν το χρόνο του ερχομού του Χρίστου, τώρα πλέον έχεις την απόδειξη αυτή, γιατί υπάρχουν και άλλες διάφορες ερμηνείες πάνω σε όσα έχουν ειπωθεί από τον προφήτη Δανιήλ, σχετικά με τις εβδομάδες και τα έτη.

Κ. Και τώρα άκουσε τι έχει πει ο προφήτης Μιχαίας για τον τόπο της γεννήσεως του Θεανθρώπου: «Και συ Βηθλεέμ, η παλαιά πόλη  Εφραθά, είσαι μικρή ανάμεσα στις πόλεις του  Ιούδα. Δεν έχεις ούτε χίλιους κατοίκους. Από σένα θα προέρθει, για δόξα δική μου, ένας άνδρας, ο οποίος θα γίνει άρχοντας του Ισραηλιτικού λαού και η εξουσία του θα χρονολογείται από την αρχή της δημιουργίας του κόσμου» (Πρβλ. Μιχ. 5, 1). Άλλ’ όμως, ακροατή μου, μια και είσαι Ιεροσολυμίτης στην καταγωγή, γνωρίζεις αυτό που είναι γραμμένο, σχετικά με τον τόπο της γεννήσεως στο βιβλίο των Ψαλμών: « Ακούσαμε ότι αυτή βρίσκεται στην Εφραθά. Τη βρήκαμε στις δασώδεις περιοχές» (Ψαλμ. 131, 6). Γιατί πράγματι, πριν λίγα χρόνια, ο τόπος ήταν δασώδης. Άκουσες πάλι τί είπε προς τον Κύριο ο προφήτης Αβακούμ: «Καθώς πλησιάζει ο καιρός του ερχομού Σου θα γίνεις γνωστός, η δύναμη Σου θα αναδειχθεί όταν έρθει ο κατάλληλος καιρός» (Αβ. 3, 2). Και τί σημάδι υπάρχει, προφήτη, για ν’ αναγνωρίσει κανείς τον Κύριο που έρχεται; Κι εκείνος λέει: «Θα φανερωθείς στους ανθρώπους σε δυό μορφές ζωής» (Αβ. 3, 2), θέλοντας να πει σαφώς προς τον Κύριο ότι, όταν βρίσκεσαι στη γη, ζεις και πεθαίνεις ως άνθρωπος και μετά την  Ανάσταση ζεις πάλι με μια άλλη μορφή ζωής.

Και από ποιό περίχωρο της Ιερουσαλήμ θα έρθει; Από την Ανατολή, τη Δύση, το Βορρά ή το Νότο; Πες μας ακριβώς.  Εκείνος αποκρίνεται και λέει ξεκάθαρα: «Ο Θεός θα έρθει από τη Θαιμάν, που σημαίνει το Νότο και ο Άγιος από το όρος Φαράν, από σκιερό δασωμένο τόπο» (Αβ. 3,3). Παρόμοια εκφράστηκε και ο Ψαλμωδός: «Βρήκαμε αυτή στη δασωμένη περιοχή» (Ψαλμ. 131, 6).

ΚΑ. Στη συνέχεια αναζητούμε από ποιόν έρχεται και με ποιόν τρόπο. Αυτό μας το λέει ο  Ησαΐας: « Ιδού, η Παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει υιό και θα τον ονομάσουν Εμμανουήλ» (Ησ. 7, 14). Οι Ιουδαίοι όμως δεν συμφωνούν μ’ αυτά, γιατί συνηθίζουν κακοπροαίρετα και επαναληπτικά να αρνούνται την αλήθεια και λένε ότι δεν γράφει ο προφήτης για παρθένο, αλλά για νεαρή κόρη.  Εγώ όμως παίρνοντας τη δική τους θέση σαν σωστή και πάλι καταλήγω στο ίδιο και αληθινό συμπέρασμα. Γιατί έπρεπε αυτοί να αναρωτηθούν: Πότε φωνάζει και καλεί σε βοήθεια η παρθένος; Πριν να βιασθεί ή αφού βιασθεί; Αν λοιπόν σε κάποιο άλλο χωρίο λέει η Αγία Γραφή «φώναξε η νεαρή κόρη και δεν υπήρχε κανείς για να τη βοηθήσει» (Δαν. 22, 27), δεν αναφέρεται ο λόγος σε παρθένο; Για να δεις καλύτερα ότι στην Αγία Γραφή και η παρθένος ονομάζεται νεαρή κόρη, άκουσε τι λέει το βιβλίο των Βασιλειών για την Αβισάκ τη Σουναμίτιδα: «Ήταν η νεαρή κόρη πάρα πολύ ωραία» (Γ’ Βασ. 1,4). Το ότι τη διάλεξαν και την πρόσφεραν στο Δαβίδ, ακριβώς γιατί ήταν παρθένος, έχει ήδη ξεκάθαρα ομολογηθεί.

ΚΒ. Αλλά και μετά την αποσαφήνιση ότι και το «παρθένος» και το «νεάνις» αναφέρονται σε παρθένες κόρες, οι Ιουδαίοι ισχυρίζονται ότι τα λόγια του Ησαΐα αναφέρονται στον βασιλέα Άχαζ και αφορούν το γιό του  Εζεκία. Άς μελετήσουμε προσεκτικά τη Γραφή. Στο βιβλίο του προφήτη Ησαΐα λέει ο Θεός στον Άχαζ: «Ζήτησε για τον εαυτό σου κάποιο σημείο από τον Κύριο και Θεό σου, είτε στα βάθη της γης είτε στα ύψη του ουρανού» (Ησ. 7,11). Και μάλιστα το σημείο αυτό πρέπει να είναι παράδοξο, όπως σημείο είναι το νερό που αναβλύζει από το βράχο (Πρβλ.  Εξ. 17,8), η θάλασσα που χωρίζεται, ο ήλιος που στρέφεται προς τα πίσω και τα παρόμοια. Αυτά που θα πούμε όμως πιό κάτω θα ελέγξουν περισσότερο τους  Ιουδαίους.

Γνωρίζω ότι μακρηγορώ κι έχουν κουραστεί οι ακροατές. Ανε­χθείτε όμως τα πολλά λόγια μου, γιατί ο λόγος είναι για τον Χριστό και όχι για ασήμαντα και τυχαία πράγματα. Αυτό λοιπόν ελέχθη από τον προφήτη Ησαΐα, όταν βασίλευε ο Άχαζ, ο οποίος βασίλευσε μόνο δέκα έξι χρόνια  και η προφητεία ελέχθη προς αυτόν στη διάρκεια αυτών των χρόνων. Έτσι το επιχείρημα που οι Ιουδαίοι θέλησαν να το στηρίξουν στον Εζεκία, το καταρρίπτει ο ίδιος ο Εζεκίας, διότι, όταν εκείνος έγινε βασιλιάς, ήταν είκοσι πέντε ετών.  Η προφητεία λοιπόν περιλαμβάνεται στα δέκα έξι χρόνια της βασιλείας του Άχαζ. Ο Εζεκίας είχε γεννηθεί από τον Άχαζ, τουλάχιστον εννέα χρόνια πριν από την προφητεία που αναφέρεται σ’ αυτόν. Είναι λοιπόν φυσικό να διερωτηθεί κανείς: Χρειαζόταν να προφητεύσει ο Ησαΐας για τον Εζεκία, αφού ήδη είχε γεννηθεί πριν εννέα έτη και πριν να γίνει ο πατέρας του Άχαζ βασιλιάς; Γιατί μιλώντας προφητικά, δεν είπε ο προφήτης ότι συνέλαβε η παρθένος, αλλά ότι θα συλλάβει (Πρβλ. Ησ. 7, 14).

ΚΓ. Το ότι λοιπόν ο Κύριος γεννήθηκε από παρθένο το αποδείξαμε και το κατανοήσαμε καλά. Πρέπει τώρα να δείξουμε από ποιό γένος καταγόταν η παρθένος. « Ορκίστηκε ο Κύριος στο Δαβίδ αλήθεια και δεν θα την αθετήσει.  Από τους απογόνους σου θα τοποθετήσω διαδόχους στο θρόνο σου» (Ψαλμ. 131, 11). Και πάλι: «Θ^’ αναδεικνύω τους απογόνους του στους αιώνες των αιώνων, ώστε ο θρόνος του να διαρκεί όσο διαρκεί ο ουρανός, δηλαδή να είναι αιώνιος» (Ψαλμ. 88, 30). Και στη συνέχεια: «Μια φορά ορκίστηκα στην αγιότητά μου. Δεν θα πω ψέματα λοιπόν προς το Δαβίδ. Οι απόγονοι του θα παραμείνουν στους αιώνες και ο θρόνος του θα υπάρχει ενώπιον μου, όπως ο ήλιος και όπως η σελήνη, η οποία έχει δημιουργηθεί για να υπάρχει και να φωτίζει αιωνίως» (Ψαλμ. 88, 36-38).

Καταλαβαίνεις ότι ο λόγος αναφέρεται στο Χριστό και όχι στο Σολομώντα, γιατί εκείνου ο θρόνος δεν παρέμεινε όπως ο ήλιος.  Εάν δε κάποιος έχει αντιρρήσεις, επειδή ο Χριστός δεν κάθισε στον ξύλινο θρόνο του Δαβίδ, ας αναφέρουμε εκείνα τα λόγια: «Στην καθέδρα του Μωυσή κάθισαν οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι» (Ματθ. 23, 2). Δεν εννοεί λοιπόν την ξύλινη καθέδρα, αλλά την εξουσία της διδασκαλίας. Έτσι λοιπόν, όταν μιλάμε για το θρόνο του Δαβίδ, δεν εννοούμε τον ξύλινο θρόνο, αλλά τη βασιλεία.

Και πάρε σε παρακαλώ, για αποδείξεις τους νέους που φώναξαν: «Δόξα στον απόγονο του Δαβίδ, ευλογημένος να’ ναι ο Βασιλιάς του Ισραήλ» (Ματθ. 21, 9 και Ιωάν. 12, 13). Και οι τυφλοί αναφωνούν: «Απόγονε του Δαβίδ, ελέησέ μας» (Ματθ. 9, 27). Και ο Γαβριήλ το μαρτυρεί σαφώς, λέγοντας στη Μαρία: «Και θα δώσει σ’ αυτόν Κύριος ο Θεός το θρόνο του προπάτορά του Δαβίδ» (Λουκ. 1,32) και ο  Απόστολος Παύλος λέει: «Να διατηρείτε στη μνήμη σας τον Ιησού Χριστό, ο  οποίος αναστήθηκε από τους νεκρούς, τον απόγονο του Δαβίδ, σύμφωνα με το ευαγγέλιο μου» (Β’ Τιμ. 2, 8). Και στην αρχή της επιστολής προς τους Ρωμαίους λέει: «Αυτός που γεννήθηκε ως άνθρωπος από απόγονο του Δαβίδ» (Ρωμ. 1,3). Δέξου λοιπόν αυτόν που γεννήθηκε από απόγονο του Δαβίδ, πιστεύοντας στην προφητεία που λέει: «Κατά την ημέρα εκείνη θα εμφανιστεί ο απόγονος του Ιεσσαί και θα γίνει άρχοντας των εθνών. Σ’  Αυτόν θα στηρίξουν τις ελπίδες τους τα έθνη» (Ησ. 11, 10).

ΚΔ.  Αλλά οι Ιουδαίοι καταγίνονται με ζήλο σ’ αυτά. Το γνώριζε κι αυτό από πριν ο Ησαΐας, ο οποίος λέει: «Και θα θελήσουν να τα παραδώσουν όλα στη φωτιά, γιατί θα γεννηθεί ένα παιδί για χάρη μας» (Ησ. 9,4-5) όχι γι’ αυτούς. Γεννήθηκε υιός και δόθηκε σε μας (Ησ. 9, 5). Και σημείωσε ότι πρώτα ήταν Υιός του Θεού και μετά δόθηκε σε μας. Και λίγο πιό κάτω λέει: «Και η ειρηνική βασιλεία του δεν θα τελειώσει ποτέ» (Ησ. 9, 6). Όρια υπάρχουν στους Ρωμαίους, στους Πέρσες και στους Μήδους. Της βασιλείας όμως του Υιού του Θεού δεν υπάρχει τέλος. Στη συνέχεια λέει: «Αυτός θα ανορθώσει το θρόνο του Δαβίδ και την ένδοξη βασιλεία του» (Ησ. 9, 6). Από τη γενιά του Δαβίδ λοιπόν καταγόταν η Αγία Παρθένος.

ΚΕ. Έτσι ήταν σωστό, Αυτός που είναι ο πιό Άγιος και ο πιό Αγνός και που θα δίδασκε στους ανθρώπους την αγνότητα και παρθενικότητα, να προέρθει από αγνό και παρθενικό θάλαμο. Γιατί, αν αυτός που θέλει και πρόκειται να ιερουργήσει τα Άχραντα Μυστήρια του Χριστού εγκρατεύεται και απέχει από τη γυναίκα του, πώς ήταν δυνατόν ο Ίδιος ο Ιησούς να προέλθει από μια τέτοια συνάφεια; «Γιατί εσύ είσαι», λέει στους ψαλμούς, «που με απέσπασες από την κοιλιά της μητέρας μου» (Ψαλμ. 21,10). Πρόσεξε λοιπόν ότι το «αυτός που με απέσπασε από την κοιλιά της μητέρας μου» σημαίνει πως αυτός γεννήθηκε, σαν να αποσπάστηκε από την κοιλιά και το σώμα της παρθένου, χωρίς τη συνεργεία ανδρός. Δεν γεννιώνται όμως με αυτό τον τρόπο όλοι οι άλλοι άνθρωποι. Η γέννησή τους είναι διαφορετική από τη Γέννηση του  Ιησού.

ΚΣΤ. Και δεν ντράπηκε ο Χριστός να έχει ένα σώμα ακριβώς όμοιο με τα σώματα όλων των ανθρώπων; Και ποιός μας το λέει αυτό; Λέει ο Κύριος προς τον  Ιερεμία: «Σε γνωρίζω καλά, πριν ακόμα σε πλάσω μέσα στην κοιλιά της μητέρας σου και σ’ έχω αγιάσει, πριν να γεννηθείς» (Ιερ. 1,5). Αυτός λοιπόν που εγγίζει τους ανθρώπους όταν τους πλάθει και δεν ντρέπεται, θα ντρεπόταν να πλάσσει για τον εαυτό του ένα Άγιο και Πάναγνο Σώμα, άξιο για να κρύψει μέσα του την θεϊκή Του φύση;

Ο Θεός είναι Αυτός που δημιουργεί μέχρι σήμερα τα βρέφη μέσα στη μητρική κοιλιά, όπως είναι γραμμένα στον  Ιώβ: «Δεν με έκανες ρευστό, σαν το γάλα που αρμέγεται, κι έπειτα πιό στερεό, όπως το τυρί; Μ’ έντυσες με δέρμα και κρέας και με συναρμολόγησες με οστά και νεύρα» (Ιώβ 10, 10-11). Δεν υπάρχει τίποτα ακάθαρτο στην ανθρώπινη φύση, αν δεν τη μολύνει ο άνθρωπος με μοιχεία και ακολασία. Αυτός που έπλασε τον  Αδάμ έπλασε και την Εύα. Με θεϊκά χέρια έχει πλαστεί και ο άνδρας και η γυναίκα. Κανένα από τα μέλη του σώματος δεν πλάστηκε από την αρχή ακάθαρτο. Ας κλειστεί το στόμα λοιπόν όλων των αιρετικών, που κατηγορούν τα σώματα ή καλύτερα να πω τον Ίδιο τον Πλάστη τους. Κι εμείς ας θυμόμαστε το λόγο του Αποστόλου Παύλου που λέει: «Δεν γνωρίζετε ότι τα σώματά σας είναι ναός του Αγίου Πνεύματος, που βρίσκεται μέσα σας;» (Α’ Κορ. 6, 19). Και πάλι ο προφήτης, σαν να μιλούσε ο Ίδιος ο Ιησούς, είπε:  «Εγώ  κατάγομαι απ’ αυτούς» (Ωσ. 9,12). Και σ’ άλλο χωρίο της Αγίας Γραφής είναι γραμμένο: «Γι’ αυτό θα τους παραδώσει μέχρι ορισμένο χρονικό διάστημα και θα πονέσουν όπως η γυναίκα που κοιλοπονάει στον τοκετό» (Μιχ. 5, 2). Και ποιό είναι το σημάδι; Λέει στη συνέχεια: «Θα γεννήσει και οι υπόλοιποι αδελφοί τους θα επιστρέψουν» (Μιχ. 5,2). Και ποιός είναι ο αρραβώνας της Παρθένου, της Αγίας Νύμφης; «Θα σε μνηστευθώ και η ένωση αυτή θα είναι πλήρης πίστεως και γνώσεως εμού του Κυρίου» (Ωσ. 2, 22). Και η Ελισάβετ, μιλώντας προς αυτήν, λέει παρόμοια λόγια: «Και είναι μακάρια εκείνη που πίστευε ότι θα πραγματοποιηθούν σ’ αυτή όσα της φανέρωσε με τον άγγελο ο Κύριος» (Λουκ. 1, 45).

 

 ΚΖ. Αλλά μας κατηγορούν οι ειδωλολάτρες και οι Ιουδαίοι και ισχυρίζονται, ότι ήταν αδύνατο να γεννηθεί ο Χριστός από παρθένο. Τους ειδωλολάτρες πρώτα-πρώτα μπορούμε να τους αποστομώσουμε, χρησιμοποιώντας τους δικούς τους μύθους.  Εσείς λοιπόν που λέτε ότι είναι δυνατόν λίθοι που ρίχνονται, να μεταβληθούν σε ανθρώπους, πως ισχυρίζεστε ότι είναι αδύνατο να γεννήσει παρθένος; Εσείς που διηγείστε ότι γεννήθηκε κόρη από τον εγκέφαλο του πατέρα της, πώς λέτε ότι είναι αδύνατο να γεννηθεί υιός από κοιλιά παρθενική; Ενώ ισχυρίζεστε λανθασμένα ότι ο Διόνυσος κυοφορήθηκε από τον μηρό του Δία σας, γιατί δεν δέχεσθε την δική μας αλήθεια; Γνωρίζω ότι μιλώ λίγο άπρεπα γι’ αυτό το ακροατήριο, αλλά ανέφερα αυτά από τη μυθολογία των Ελλήνων, ώστε συ, ακροατή μου, να τους καταντροπιάσεις, όταν έρθει η ώρα, με επιχειρήματα από τους ίδιους τους μύθους τους.

ΚΗ. Στους Ιουδαίους έπειτα απάντησε, ρωτώντας τους: ποιό είναι δύσκολο, να γεννήσει γυναίκα ηλικιωμένη και στείρα, στην οποία δεν υπήρχαν πλέον οι προϋποθέσεις της γονιμότητας ή νεαρή σφριγηλή παρθένος; Στείρα ήταν η Σάρρα (Γέν. 11, 30) και ενώ δεν υπήρχαν πια σ’ αυτήν οι προϋποθέσεις της γονιμότητας (Πρβλ. Γέν. 18, 11), γέννησε κατά παράδοξο τρόπο. Και το να γεννήσει λοιπόν στείρα και το να γεννήσει νεαρή παρθένος είναι έξω από τη φύση. Ή λοιπόν περιφρόνησε και τα δύο ή παραδέξου και τα δύο. Γιατί ο Ίδιος Θεός είναι που έκανε δυνατό και εκείνο και τούτο το γεγονός. Μην τολμήσεις λοιπόν να πεις ότι για το ένα έχει δύναμη ο Θεός, ενώ για το άλλο δεν έχει. Και πάλι. Πώς είναι φυσικό να μεταβληθεί για λίγη ώρα χέρι άνθρωπου σε άλλο είδος και έπειτα να ξανάρθει στην αρχική του μορφή; Πώς λοιπόν το χέρι του Μωυσή έγινε λευκό και μαλακό σαν το χιόνι και πάλι αποκαταστάθηκε; (Πρβλ. Εξ. 4, 6-7). Λες όμως πως ο Θεός το θέλησε και το έκανε. Σ’ εκείνη την περίπτωση μπόρεσε ο Θεός να το κάνει, αφού το θέλησε και εδώ δεν μπορεί; Κι έπειτα εκείνο ήταν θαύμα μόνο για τους Αιγυπτίους, ενώ αυτό ήταν θαύμα που προσφέρθηκε σ’ όλη την οικουμένη. Ποιό είναι δυσκολότερο να γίνει, Ιουδαίοι; Να γεννήσει παρθένος ή να μεταμορφωθεί ένα ραβδί σε ζώο; Παραδέχεσθε ότι στην εποχή του Μωυσή ένα ραβδί ολόισο πήρε μορφή φιδιού (Πρβλ. Εξ. 4,3) και φόβιζε αυτόν που το πέταξε στη γη. Κι εκείνος, που πριν από τη μεταβολή το κρατούσε σαν ραβδί, τώρα έτρεχε μακριά του σαν να’ ταν δράκοντας. Γιατί πραγματικά για δράκοντα επρόκειτο. Κι έφυγε, όχι από φόβο μπροστά σ’ αυτό που κρατούσε, αλλά από φόβο μπροστά στο Θεό που το είχε μεταβάλει σε φίδι. Το ραβδί είχε δόντια και μάτια δράκοντα. Αφού λοιπόν από ένα ραβδί μπορούν να γίνουν μάτια που βλέπουν, δεν μπορεί, αν το θελήσει ο Θεός, να γεννηθεί παιδί από παρθενική κοιλιά; Και δεν ανέφερα ακόμα και το ότι το ραβδί του  Ααρών έκανε μέσα σε μια νύχτα, αυτό το οποίο κάνουν τα υπόλοιπα δέντρα σε μακρό χρονικό διάστημα. Γιατί όλοι γνωρίζουμε πως το ραβδί, το οποίο ξεφλουδίστηκε, δεν θα πετάξει ποτέ βλαστάρια, ούτε κι αν ακόμα φυτευτεί ανάμεσα σε ποτάμια.  Επειδή όμως ο Θεός δεν ακολουθεί τα φυσικά φαινόμενα που συμβαίνουν στα φυτά, αλλά είναι ο Δημιουργός των φυσικών καταστάσεων, το άκαρπο και ξερό και ξεφλουδισμένο ραβδί, άνθισε και βλάστησε κι έβγαλε καρπούς. Εκείνος λοιπόν που χάρισε, κατά παράδοξο τρόπο, καρπό στο ξερό ραβδί, για χάρη του Αρχιερέα Ααρών, που προτύπωνε και συμβόλιζε το Μόνο και Μέγα Αρχιερέα Ιησού Χριστό, δεν θα χάριζε στην Παρθένο, τη δυνατότητα να γίνει ανύμφευτη Μητέρα αυτού του αληθινού Αρχιερέα;

ΚΘ. Καλά είναι όλα αυτά τα παραδείγματα και εξηγούν τις θέσεις μας.  Αλλά ακόμη έχουν αντιρρήσεις οι Ιουδαίοι και δεν πείθονται με τα επιχειρήματα που αναφέρονται στο ραβδί, εάν δεν πληροφορηθούν πειστικά με άλλες παρόμοιες, παράδοξες και αντίθετες με τη φύση γεννήσεις. Ρώτησε τους λοιπόν ως εξής: Η Εύα, η πρώτη γυναίκα, από ποιόν γεννήθηκε; Ποιά μάνα τη συνέλαβε, αφού πριν απ’ αυτή δεν υπήρξε άλλη γυναίκα; Η Αγία Γραφή λέει ότι δημιουργήθηκε από την πλευρά του Αδάμ (Γέν. 2,22).  Αφού λοιπόν η Εύα γεννήθηκε, χωρίς μητέρα από την πλευρά του άνδρα, δεν μπορεί να γεννηθεί παιδί, χωρίς τη συνεργεία άνδρα, από παρθενική μήτρα;

Χρωστούσε λοιπόν το θηλυκό γένος χάρη στους άνδρες, γιατί η Εύα γεννήθηκε από τον  Αδάμ, χωρίς να συλληφθεί από μητέρα, αλλά γεννήθηκε μόνο από άνδρα.  Απέδωσε λοιπόν η Μαρία το χρέος της χάρης, αφού με τη δύναμη του Θεού γέννησε, όχι με τη συνέργεια ανδρός, αλλά από μόνη της, κατά τρόπο άγιο και υπερφυσικό, με την ενέργεια μόνο του Αγίου Πνεύματος.

Λ. Ας αναφέρουμε και κάτι που είναι ακόμα θαυμαστότερο από το προηγούμενο. Γιατί – αν και με τρόπο παράδοξο – όμως είναι δυνατό, να γεννηθούν σώματα, από τα ανθρώπινα σώματα. Το να γίνει όμως το χώμα της γης άνθρωπος, αυτό είναι ακόμα πιο αξιοθαύμαστο. Το να σχηματίζει ο ανακατεμένος πηλός τους χιτώνες των ματιών και να δέχεται τη φωτεινή ακτίνα είναι θαυμαστότερο. Το να δημιουργείται από ένα και το αυτό χώμα και η σκληρότητα των κοκκάλων και η απαλότητα των πνευμόνων και οι διάφορες άλλες μορφές και δομές των μελών-οργάνων του σώματος, αυτό είναι θαυμαστό. Το να πάρει ο πηλός ζωή και αυτοδύναμα να περιδιαβαίνει όλη την οικουμένη και να οικοδομεί είναι και αυτό θαυμαστό. Το να διδάσκει και να μιλάει (Ιώβ 38, 14) ο πηλός, να χτίζει και να βασιλεύει, είναι θαυμαστό. Λοιπόν, αμαθέστατοι  Ιουδαίοι, από πού γεννήθηκε ο  Αδάμ; Δεν πήρε ο Θεός χώμα από τη γη  και έπλασε αυτό το υπέροχο πλάσμα; Έπειτα, ο πηλός μετατρέπεται σε μάτι και η παρθένος δεν μπορεί να γεννήσει; Αυτό που φαίνεται στους ανθρώπους, σαν το περισσότερο αδύνατο, πραγματοποιείται και δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί κάτι που φαίνεται πιό προσιτό στην ανθρώπινη φύση;

ΛΑ. Αυτά ας θυμόμαστε, αδελφοί μου. Αυτά ας χρησιμοποιούμε για να αμυνόμαστε. Ας μην ανεχόμαστε τους αιρετικούς, που διδάσκουν μόνο τη θεϊκή παρουσία του Λόγου του Θεοί στον άνθρωπο Χριστό και αρνούνται την ασύγχυτη ένωση της θεϊκής και ανθρώπινης φύσης στο Θεανδρικό Πρόσωπο του Χριστού. Ας περιφρονήσουμε και όσους υποστηρίζουν ότι από άνδρα και γυναίκα γεννήθηκε ο Σωτήρας, αυτούς που τόλμησαν να πουν ότι ήταν γιός του  Ιωσήφ και της Μαρίας, επειδή είναι γραμμένο «παρέλαβε τη γυναίκα του» (Ματθ. 1, 24). Ας θυμηθούμε όμως και τον Ιακώβ που λέει στο Λαβαν, πριν παντρευτεί τη Ραχήλ: «Δος μου τη γυναίκα μου» (Γέν. 29, 21). Γιατί όπως ακριβώς εκείνη, πριν παντρευτεί και μόνο με την υπόσχεση του γάμου, ονομαζόταν γυναίκα του Ιακώβ, έτσι και η Μαρία, όταν αρραβωνιάστηκε, ονομαζόταν γυναίκα του  Ιωσήφ. Και πρόσεχε με πόση ακρίβεια μιλάει το Ευαγγέλιο: «Κατά τον έκτο μήνα στάλθηκε από το Θεό, στην πόλη της Γαλιλαίας που ονομαζόταν Ναζαρέτ, ο άγγελος Γαβριήλ προς παρθένο που είχε μνηστευθεί άνδρα, ο οποίος ονομαζόταν  Ιωσήφ» κ.τ.λ. (Λουκ. 1, 26-27). Και πάλι, όταν γινόταν η απογραφή και ανέβηκε ο Ιωσήφ να απογραφεί τί λέει η  Αγία Γραφή; «Ανέβηκε ο Ιωσήφ από τη Γαλιλαία για να απογραφεί μαζί με τη Μαρία, τη γυναίκα που είχε μνηστευθεί, η οποία ήταν έγκυος» (Πρβλ. Λουκ. 2, 4-5). Ήταν έγκυος λοιπόν. Αλλά δεν είπε «με τη γυναίκα του», αλλά «με τη γυναίκα που είχε μνηστευθεί». Γιατί «έστειλε ο Θεός τον Υιό Του», λέει ο Απόστολος Παύλος, ο οποίος γεννήθηκε -δεν λέει από άνδρα και γυναίκα, αλλά μόνο από γυναίκα  Αυτό σημαίνει, από παρθένο. Το ότι και η παρθένος ονομάζεται γυναίκα, το αποδείξαμε προηγουμένως. Από παρθένο λοιπόν γεννήθηκε Αυτός που δημιουργεί τις ανθρώπινες ψυχές παρθένες, κατά την πλάση και κατά την ανάπλαση.

ΛΒ’. Απορείς μ’ αυτό το γεγονός; Απορούσε μ’ αυτό και η ίδια Εκείνη που τον γέννησε. Διότι λέει προς τον Γαβριήλ: «Πώς είναι δυνατόν να γίνει αυτό, αφού δεν γνωρίζω άνδρα;» (Λουκ. 1, 34). Κι εκείνος απαντάει: «Πνεύμα Άγιο θα έρθει σε σένα και η δύναμη του Υψίστου θα σε επισκιάσει. Γι αυτό και το Άγιο Βρέφος που θα γεννηθεί θα ονομαστεί Υιός του Θεού» (Λουκ. 1, 35). Άχραντη και αμόλυντη είναι η γέννηση. Γιατί όπου πνέει το Άγιο Πνεύμα, εξαφανίζεται κάθε μολυσμός. Αμόλυντη είναι η κατά σάρκα γέννηση του Μονογενούς Υιού του Θεού από την Παρθένο. Κι αν οι αιρετικοί προβάλλουν αντιρρήσεις προς την αλήθεια, θα τους ελέγξει το Άγιο Πνεύμα. Θα αγανακτήσει η Δύναμη του Υψίστου που επισκίασε την Παρθένο. Θα έρθουν αντιμέτωποι κατά την ήμερα της Κρίσεως με τον αρχάγγελο Γαβριήλ. Θα τους ντροπιάσει ο τόπος της φάτνης που δέχτηκε τον Δεσπότη. Θα καταθέσουν ως μάρτυρες οι ποιμένες που ευαγγελίστηκαν τότε και η στρατιά των αγγέλων που έψαλαν και ύμνησαν και είπαν: «Δόξα στο Θεό που βρίσκεται στους ουρανούς και ειρήνη σ’ όλη τη γη· και στους ανθρώπους η χάρη και η ευλογία του Θεού» (Λουκ. 2, 14). Θα μαρτυρήσουν και ο Ναός στον οποίο οδήγησαν το Βρέφος, όταν έγινε σαράντα ήμερων και τα ζεύγη των τρυγόνων, που προσφέρθηκαν για χάρη Του και ο Συμεών, που τον δέχτηκε τότε στην αγκαλιά του και η προφήτιδα Άννα, που παρευρέθηκε εκεί.

ΛΓ’. Αφού λοιπόν το μαρτυρεί ο Θεός, συμμαρτυρεί το Άγιο Πνεύμα και ο Ίδιος ο Χριστός λέει: «Γιατί ζητάτε να σκοτώσετε έναν άνθρωπο που σας έχει πει όλη την αλήθεια» (Ιωάν. 8, 40). Ας αποστομωθούν οι αιρετικοί, που δεν δέχονται την ανθρώπινη φύση του Χριστού, γιατί αντιλέγουν σ’ Αυτόν που είπε: «ψηλαφήστε με και δέστε ότι δεν είμαι πνεύμα, γιατί το πνεύμα δεν έχει σάρκα και οστά, όπως βλέπετε να έχω εγώ» (Λουκ. 24, 39). Ας προσκυνήσουμε τον Κύριο, που γεννήθηκε από την Παρθένο και ας μάθουν οι παρθένες της πολιτείας μας το έπαθλο. Ας γνωρίσει το τάγμα των μοναχών την τιμητική θέση της αγνότητας. Γιατί δεν έχουμε στερηθεί το αξίωμα της αγνότητας. Στην κοιλιά της Παρθένου έμεινε ο Σωτήρας εννέα μήνες και έγινε ο Κύριος άνδρας τριάντα τριών ετών. Ώστε, αν καυχιέται η Παρθένος για το διάστημα των εννέα μηνών, που τον κράτησε μέσα της, πολύ περισσότερο πρέπει να καυχόμαστε εμείς για το μακροχρόνιο διάστημα, που τον είχαμε κοντά μας στη γη, χορηγό και σύντροφο της αγνότητας.

ΛΔ’. Ας τρέξουμε λοιπόν όλοι, με τη Χάρη του Θεού, στο δρόμο της αγνότητας, νέοι και κοπέλλες, γεροντότεροι με τους νεώτερους (Ψαλμ. 148,12), χωρίς να μετέχουμε σε ακολασίες, αλλά υμνώντας το Όνομα του Χριστού. Ας μην παρατρέξουμε τη δόξα της αγνότητας, γιατί είναι αγγελικό το στεφάνι που θα δοθεί και υπεράνθρωπο το κατόρθωμα. Ας μην καταστρέφουμε τα σώματα που πρόκειται να λάμψουν σαν τον ήλιο (Πρβλ. Ματθ. 13,43). Ας μη μολύνουμε για μια στιγμιαία ηδονή το σώμα που έχει τέτοια αξία. Γιατί μικρή και προσωρινή είναι η αμαρτία, πολύχρονη όμως θα είναι και αιώνια η ντροπή. Αυτοί που αγωνίζονται για την αγνότητα μοιάζουν με αγγέλους που περπατούν πάνω στη γη. Οι παρθένες θα βρίσκονται κοντά στην Παρθένο Μαρία.

Ας απομακρύνουμε κάθε καλλωπισμό και κάθε ολέθριο βλέμμα, κάθε περίπατο που παρασύρει στο κακό και κάθε ντύσιμο και προκλητικό άρωμα. Ας είναι σ’ όλους μας άρωμα η ευωδία της προσευχής και ο αγιασμός των σωμάτων και των αγαθών πράξεων, για να πει και για μας – τους άνδρες που ακολουθούν το δρόμο της αγνότητας και τις γυναίκες που στεφανώνονται γι’ αυτήν- ο Κύριος: «Θα κατοικήσω και θα περπατήσω μέσα σ’ αυτούς. Θα είμαι ο Θεός τους και αυτοί θα είναι ο λαός μου» (Β’ Κορ. 6, 16: Λευιτ. 26, 12).

Σ’ Αυτόν ανήκει η δόξα στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

( ΚΑΤΗΧΗΣΕΙΣ Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Εκδ. Ετοιμασία, Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Καρέας 1991.)
(1)      http://vatopaidi.wordpress.com/?s=%CE%A3%CE%AC%CF%81%CE%...
(2)      http://vatopaidi.wordpress.com/2009/12/23/%CF%83%CE%AC%C...

(3)     http://vatopaidi.wordpress.com/2009/12/24/%CF%83%CE%AC%C...

(4)     http://vatopaidi.wordpress.com/2009/12/25/%CF%83%CE%AC....

5. Εικόνες της Γέννησης.

5. Εικόνες της Γέννησης.

6. Η Γέννηση του Χριστού και οι προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης.  

Γράφει ο Νίκος Παύλου, *Θεολόγος-Ιστορικός

Διαβάζοντας κάποιος την αφήγηση του Ματθαίου για τη γέννηση του Ιησού Χριστού παρατηρεί πως ο ευαγγελιστής τεκμηριώνει τα γραφόμενά του χρησιμοποιώντας προφητικά κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης. Πιο συγκεκριμένα αναφερόμενος στις αμφιβολίες του Ιωσήφ, που επιθυμούσε να διακόψει τον αρραβώνα του με τη Μαρία, όταν διαπίστωσε την εγκυμοσύνη της (Ματθ. 1,18-21), κλείνει τη σχετική ενότητα, χρησιμοποιώντας την παρακάτω προφητεία του Ησαΐα (Ησ. 7,14), με προφανή στόχο να διαλύσει τις αμφιβολίες των αναγνωστών του σχετικά με τη θαυματουργή σύλληψη του Ιησού:
«ιδού η παρθένος εν γαστρί έξει και τέξεται υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Εμμανουήλ» (Ματθ. 1,23 Μετάφραση: Να η παρθένος θα μείνει έγκυος και θα γεννήσει γιο, και θα του δώσουν το όνομα Εμμανουήλ).

Στη συνέχεια, αναφερόμενος στην προσπάθεια του Ηρώδη να πληροφορηθεί τον τόπο γέννησης του Μεσσία, το κείμενο χρησιμοποιεί την προφητεία από το βιβλίο του Μιχαία (Μιχ. 5,1), που αναφέρεται στη Βηθλεέμ: «και συ Βηθλεέμ, γη Ιούδα, ουδαμώς ελαχίστη ει εν τοις ηγεμόσιν Ιούδα. εκ σου γαρ εξελεύσεται ηγούμενος, όστις ποιμανεί τον λαόν μου τον Ισραήλ» (Ματθ. 2,6, Μετάφραση: Και εσύ Βηθλεέμ, στην περιοχή του Ιούδα δεν είσαι διόλου ασήμαντη ανάμεσα στις σπουδαιότερες πόλεις του Ιούδα, γιατί από σένα θα βγει αρχηγός, που θα οδηγήσει το λαό μου, τον Ισραήλ).

Η φυγή στην Αίγυπτο του Ιωσήφ, της Θεοτόκου και του Ιησού τεκμηριώνεται με προφητεία που ο Ματθαίος δανείζεται από τα βιβλίο του Ωσηέ (Ωσ. 11,1):
«εξ Αιγύπτου εκάλεσα τον υιόν μου» (Ματθ. 2,15 Μετάφραση: Από την Αίγυπτο κάλεσα το γιο μου). Τέλος, η σφαγή των νηπίων, που συνδέεται με την προσπάθεια του Ηρώδη να ανακαλύψει το βρέφος Ιησού, δίνει την ευκαιρία στον πρώτο Ευαγγελιστή να αναφέρει την εξής προφητεία που την αποδίδει στον Ιερεμία (Ιερ. 31,15) : «φωνή εν Ραμά ηκούσθη, κλαυθμός και οδυρμός πολύς. Ραχήλ κλαίουσα τα τέκνα αυτής, και ουκ ήθελεν παρακληθήναι, ότι ουκ εισίν» (Ματθ. 2,18 Μετάφραση: Ακούστηκε στη Ραμά κραυγή, κλάματα και στεναγμός βαρύς, για τα παιδιά της κλαίει η Ραχήλ και πουθενά δε βρίσκει παρηγοριά, γιατί δεν υπάρχουν πια στη ζωή).

Η χρήση των παραπάνω προφητειών από τον Ευαγγελιστή Ματθαίο είναι γεγονός αυτονόητο, αφού τα βιβλία που απαρτίζουν την Παλαιά Διαθήκη, είναι μέρος του χριστιανικού κανόνα. Εντούτοις, θα πρέπει αυτές να τοποθετηθούν μέσα στο ιστορικό τους πλαίσιο, για να γίνει η απόλυτη διασάφησή τους, ενώ είναι απαραίτητο να ερευνηθούν και οι λόγοι που χρησιμοποιούνται τα συγκεκριμένα εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης για να τεκμηριωθούν οι αναφορές στη γέννηση του Χριστού. Καταρχήν είναι σημαντικό να τονιστεί πως ο Ματθαίος θεωρεί πολύ σημαντική την παράθεση των παλαιοδιαθηκικών χωρίων παράλληλα με την αφήγηση των γεγονότων από τη ζωή και τη δράση του Ιησού.

* * *
Για τα μέλη των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων, στις οποίες ανήκαν και οι Ευαγγελιστές, η χριστολογική ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης ήταν αυτονόητη. Αυτό σημαίνει πως το κέντρο της, για τους χριστιανούς συγγραφείς, είναι ο Ιησούς Χριστός, ενώ ο σκοπός των συντακτών της ήταν να τονίσουν την προετοιμασία της ανθρωπότητας για να τον υποδεχτεί. Αυτή η θέση προβάλλεται σε έργα των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Έτσι, για παράδειγμα, στο υπόμνημα στο Άσμα Ασμάτων του Ιππόλυτου, που ήταν επίσκοπος στη Ρώμη, ο Νόμος της Παλαιάς Διαθήκης και τα Ευαγγέλια θεωρούνται πως έχουν κοινό στόχο, ενώ ο Μωυσής ονομάζεται από τον Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα Θεολόγος και Προφήτης (Στρωματείς 1,22).
Η προφητεία του Ησαΐα που χρησιμοποιεί ο Ματθαίος, ανήκει στο πρώτο μέρος του βιβλίου του προφήτη. Οι ειδικοί ερευνητές το έχουν ονομάσει «Πρωτοησαΐας» και σε αυτό θεωρείται πως περιέχονται λόγοι που η αρχική τους καταγραφή έγινε τον 8ο αι. π.Χ. Είναι μία εποχή δύσκολη για το Νότιο βασίλειο των Ισραηλιτών, το οποίο, εκτός από την απειλή, που προβάλλει εξαιτίας των επεκτατικών βλέψεων της Ασσυριακής υπερδύναμης, έχει να αντιμετωπίσει και το συνασπισμό του βασιλιά της Συρίας Ρεσίν και του βασιλιά του Βορείου βασιλείου Πεκάχ (735-732 π.Χ.). Πιο συγκεκριμένα, αυτοί οι δύο ηγεμόνες προσπαθούν να δημιουργήσουν μία συμμαχία μαζί με το βασιλιά του Ιούδα Άχαζ (741-725) εναντίον του Ασσύριου αυτοκράτορα Τιγλάθ πιλεσέρ Γ΄ (745-727). Ο Άχαζ όμως είναι αναποφάσιστος, προτιμάει την ουδετερότητα και ενημερώνει, όπως φαίνεται, τους Ασσύριους. Ξεσπάει τότε ο συροεφραϊμιτικός πόλεμος (π. 734), ενώ ο Ησαΐας διαφοροποιείται από την πολιτική του Άχαζ. Σε αυτό το πλαίσιο της αντιπαράθεσης ανήκει και η προφητεία του για τον Εμμανουήλ, που χρησιμοποιεί ο ευαγγελιστής Ματθαίος, αναφερόμενος στα γεγονότα της γέννησης του Χριστού.

Η προφητεία του βιβλίου του Μιχαία για την καταγωγή του Μεσσία από τη Βηθλεέμ φαίνεται να προέρχεται από τη μεταιχμαλωσιακή εποχή (δηλαδή την εποχή που ακολούθησε τη Βαβυλώνια αιχμαλωσία). Μέσα σε ένα κλίμα που τόνιζε την ιδέα της αποκατάστασης του λαού από το Θεό, αναδεικνύεται η ιδέα του απεσταλμένου Του που θα φέρει τη λύτρωση. Σαν τόπος γέννησής του προβάλλεται η Βηθλεέμ, που συνδέονταν με τον ένδοξο ηγέτη του Ισραήλ, τον Δαβίδ. Ο Μεσσίας, σύμφωνα με το βιβλίο του Μιχαία, θα είναι ένας ειρηνικός ποιμένας που θα φέρει την αγάπη και τη συναδέλφωση σε όλους τους ανθρώπους.
Η προφητεία που συνδέεται με τη φυγή στην Αίγυπτο ανήκει, όπως έχει τονιστεί, στο βιβλίο του Ωσηέ. Ο προφήτης κάνει μία σύντομη ανακεφαλαίωση στην ιστορία του λαού του Θεού για να δείξει πως η αγάπη είναι βασική ιδιότητά Του. Αν και οι άνθρωποι απομακρύνονταν από το δρόμο Του, αυτός τους κρατούσε με την καλοσύνη και την αγάπη.
Τέλος, στο επεισόδιο της σφαγής των νηπίων, χρησιμοποιείται η προφητεία του Ιερεμία (Ιερ. 31,15, Ο΄38,15) για την επιστροφή των τέκνων της Ραχήλ. Αν και αρχικά παρατίθεται από τον προφήτη ο θρήνος για την καταστροφή, στη συνέχεια ακούγεται ο παρηγορητικός λόγος του Θεού.

Δεν αποκλείεται η κοινότητα του ευαγγελιστή Ματθαίου να είχε μία συλλογή από μεσσιανικές προφητείες, σαν αυτές που αναφέρθηκαν προηγουμένως, η οποία χρησιμοποιούνταν ανάλογα με την περίσταση. Όλες φαίνεται να προέρχονται από τη μετάφραση των Ο΄ (Εβδομήκοντα. Είναι η μετάφραση των βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης στην ελληνική γλώσσα), και όχι από το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο. Οπότε το πιο πιθανό είναι τα μέλη της κοινότητας να ήταν ελληνιστές Ιουδαίοι. Σαν τόπο κατοικίας τους πολλοί ερευνητές δέχονται την Αντιόχεια.

Ο λόγος για τον οποίο ο Ευαγγελιστής χρησιμοποιεί τις μεσσιανικές προφητείες στην αφήγηση της γέννησης του Ιησού, αλλά και σε άλλα μέρη του Ευαγγελίου του, εξηγείται από τον ίδιο: Η εκπλήρωσή τους έχει ήδη γίνει με την έλευση του Κυρίου στη γη. Επομένως τα γεγονότα, όπως η γέννηση του Ιησού, παρατίθενται, για να αποδείξουν την πραγματοποίηση των παλαιοδιαθηκικών λόγων, μέσα βέβαια σε ένα πλαίσιο χριστολογικής ερμηνείας τους.

Ο Ματθαίος με αυτό τον τρόπο ενώνει τις δύο Διαθήκες και φανερώνει πως αφηγούνται το ίδιο γεγονός, που είναι οι ενέργειες του Θεού για τη σωτηρία των ανθρώπων. Τοποθετώντας τις προφητείες, που περιέχονται στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, στο σώμα του Ευαγγελίου του, φανερώνει πως αυτή είναι ένα χριστιανικό βιβλίο, και δίνει έτσι απάντηση σε όλους αυτούς που αμφισβητούν τη θέση της στον κανόνα των ιερών βιβλίων του χριστιανισμού.

(Βιβλιογραφική σημείωση: Για το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης χρησιμοποίησα την έκδοση Biblia Hebraica Stuttgartensia, Stuttgart 1990. Για την απόδοσή του στην ελληνική το έργο των Μιλτιάδη Κωνσταντίνου και Βασιλείου Τσάκωνα, Η Παλαιά Διαθήκη. Μετάφραση από τα πρωτότυπα εβραϊκά κείμενα, Αθήνα 1997. Για τη μετάφραση των Ο΄ το Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους Ο΄. Επιστημονική επιμέλεια A. Rahlfs, Αθήναι 1981.

- Για τους στίχους της Καινής Διαθήκης, χρησιμότατη αποδείχτηκε, για μία ακόμη φορά η μετάφραση που έχουν κάνει οι Σ. Αγουρίδης, Π. Βασιλειάδης, Ι. Γαλάνης, Γ. Γαλίτης, Ι. Καραβιδόπουλος, Β. Στογιάννος (Αθήνα 1985. Προσωπικά τη θεωρώ την καλύτερη ).
Πολλές πληροφορίες πήρα από το έργο του Rainer Albertz , Ιστορία της θρησκείας του Ισραήλ κατά τους χρόνους της Παλαιάς Διαθήκης, μετ. Πολυξένη Αντωνοπούλου, Αθήνα 2006 και από το έργο του Gunneweg Antonius A. Η ιστορία του Ισραήλ έως την εξέγερση του Βαρ-Κοχβά, μετ. Ιωάν. Χ. Μούρτζιος, Θεσσαλονίκη 1997)


* Ο κ. Νικ. Παύλου είναι Διευθυντής του 14ου Γυμνασίου Λάρισας. Το άρθρο δημοσιεύεται στην εφημ. "Ημερήσιος Κήρυκας" (25/12/2008, σελ. 32).

To άρθρο αναδημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της Ενωσης Θεολόγων ν. Λέσβου:

http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=532&Itemid=1

καθώς επίσης και στο Ιστολόγιο Βιβλικών Σπουδών:

http://biblicalstudiesblog.blogspot.com/2008/12/blog-post_27.html

Χριστιανισμὸς καὶ Παλαιὰ Διαθήκηπ. Γεώργιου Μεταλληνού

π. Γεώργιου Μεταλληνού

Οἱ ἀρχαιολάτρες τῆς ἐποχῆς μας καὶ ταυτόχρονα, συνεχιστὲς τοῦ τεμαχισμοῦ τῆς ἱστορικῆς μας σάρκας - καὶ γι᾿ αὐτὸ (ἀκούσιοι ἴσως) ὑπονομευτὲς τῆς ἑλληνικῆς συνοχῆς καὶ συνέχειας - καὶ ὅταν δὲν ἀπορρίπτουν τὸ Χριστιανισμὸ (Ὀρθοδοξία), πολεμοῦν ἀδυσώπητα τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Κατεχόμενοι ἀπὸ ἕνα ἄκρατο ἀντισημιτισμό, βλέπουν τὴν Π.Δ. ὡς Ἰουδαϊκὸ στοιχεῖο καὶ τὸ ἀπορρίπτουν «ἄνευ ἐτέρου». Πρέπει δὲ νὰ λεχθεῖ ὅτι ὁ Ὀρθόδοξος Ἕλληνας δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἀντισημίτης, ὅπως δὲν εἶναι ἀντιβρεττανός, ἀντιαμερικανός, ἀντιρῶσσος, κ.ο.κ. τὰ κριτήρια τοῦ Ὀρθόδοξου Ἕλληνος εἶναι πνευματικὰ καὶ ὄχι φυλετικὰ ἢ πολιτικά. Ἔτσι, ὅταν ὁ Ἱ. Χρυσόστομος γράφει τοὺς «κατὰ Ἰουδαίων» Λόγους του, δὲν ἐνεργεῖ ὡς ἀντισημίτης, ἀλλὰ ἐλέγχει τὰ ἀτοπήματα τοῦ Ἑβραϊσμοῦ καὶ τὴν συνήθως ἐπιθετική του στάση ἔναντι τοῦ Χριστιανισμοῦ. Αὐτὴ τὴν στάσῃ ἐνσαρκώνει μέχρι σήμερα τὸ πνεῦμα τοῦ (συνεχιζόμενου) φαρισαϊσμοῦ, ποὺ ἐδίωξε - καὶ διώκει - τὸν Χριστὸ καὶ τοὺς Ἁγίους του ὡς Διεθνὴς Σιωνισμός.
Ἤδη δὲ στὴν Καινὴ Διαθήκη εἶναι φανερὴ ἡ ὁριστικὴ διαφοροποίηση τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπὸ τὸν φαρισαϊκὸ Ἰουδαϊσμὸ (Σιωνισμό), ὁ ὁποῖος παρερμηνεύοντας τὸ περὶ Μεσσίου παλαιοδιαθηκικὸ κήρυγμα, ἀπέρριψε - καὶ ἀπορρίπτει - τὸν ἀληθινὸ Μεσσία - Χριστό, μέσα στὶς καθαρὰ φυλετικές, ἐθνικιστικὲς καὶ κοσμοκρατορικὲς πεποιθήσεις τῶν φορέων του. Εἶναι ἀξιοπρόσεκτο, ὅτι ἤδη ὁ Χριστὸς διαφοροποιεῖ - διακρίνει τὸ Μεσσιανικὸ κήρυγμα τῶν Ἁγίων τῆς πρὸ τῆς Σαρκώσεώς Του ἐποχῆς ἀπὸ τοὺς συγχρόνους του Ἰουδαίους καὶ τὶς πεποιθήσεις τους. π.χ. στὸ Ἰω. 5, 45-46, ἀπευθυνόμενος πρὸς τοὺς Ἰουδαίους - ὄργανα τοῦ Φαρισαϊσμοῦ - λέγει: «Μὴ δοκεῖτε, ὅτι ἐγὼ κατηγορήσω ὑμῶν πρὸς τὸν Πατέρα. Ἔστιν ὁ κατηγορῶν ὑμῶν Μωϋσῆς, εἰς ὃν ὑμεῖς ἠλπίκατε. Εἰ γὰρ ἐπιστεύετε Μωϋσεῖ, ἐπιστεύετε ἂν ἐμοί· περὶ γὰρ ἐμοῦ ἐκεῖνος ἔγραψεν». Ἀπορρίπτοντας τὸν Χριστὸ οἱ Ἑβραῖοι ἀπορρίπτουν τὸ Μωϋσῇ, μὴ ἔχοντες πλέον πνευματικὴ σχέση μαζί του. Στὸ Ἰω. 8, 39 ε. Λέγει ὁ Χριστὸς πάλι: «Εἰ τέκνα τοῦ Ἀβραὰμ ἐστὲ τὰ ἔργα τοῦ Ἀβραὰμ ποιεῖτε· ὑμεῖς ποιεῖτε τὰ ἔργα τοῦ πατρὸς ὑμῶν . . . ὑμεῖς ἐκ τοῦ πατρὸς τοῦ διαβόλου ἐστὲ καὶ τὰς ἐπιθυμίας τοῦ πατρὸς ὑμῶν θέλετε ποιεῖν». Ὁ Χριστός, δηλαδή, ἀρνεῖται στοὺς διῶκτες Του Ἰουδαίους κάθε σχέση μὲ τὸν Ἀβραάμ, τὸν Μωϋσῆ καὶ τοὺς λοιποὺς ἁγίους προπάτορές τους. Καὶ αὐτὸ ἦταν κάτι, ποὺ δὲν τοῦ συγχώρησαν ποτὲ οἱ φαρισαΐζοντες Ἑβραῖοι.
Ἐξ ἴσου ὅμως, διαφοροποιοῦνται ἀπὸ τὸν κατὰ σάρκα συγγενῆ τους Ἰουδαϊσμό, οἱ Ἀπόστολοι (Ἰωάννης, Παῦλος κ.λ.π.). Ὁ διάκονος Στέφανος, μάλιστα, εἶναι καταπέλτης στὴν ἀπολογία του πρὸ τοῦ ἑβραϊκοῦ Συνεδρίου (Πράξ. 7, 51 ε.) «Σκληροτράχηλοι καὶ ἀπερίτμητοι ταῖς καρδίαις καὶ τοῖς ὠσίν, ὑμεῖς ἀεὶ τῷ πνεύματι τῷ ἁγίῳ ἀντιπίπτετε, ὡς οἱ πατέρες ὑμῶν καὶ ὑμεῖς. Τίνα τῶν προφητῶν οὐκ ἐδίωξαν οἱ πατέρες ὑμῶν». Ὁ λόγος αὐτὸς εἶναι ἐκπληκτικός. Ὁ Στέφανος διακρίνει τοὺς προφῆτες ἀπὸ τοὺς (Ἑβραίους ἐπίσης) φονευτές τους! Οἱ μὲν Προφῆτες εἶναι οἱ ἐν Χριστῷ προπάτορες ἡμῶν τῶν Χριστιανῶν (πνευματικοὶ δηλαδὴ - καὶ ὄχι φυλετικοὶ - πρόγονοι), οἱ δὲ φονευταὶ τῶν προφητῶν εἶναι προπάτορες (φυλετικοὶ καὶ πνευματικοί) τῶν φαρισαϊζόντων - σιωνιστῶν. Τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Στεφάνου εἶναι τὸ ἑρμηνευτικὸ κλειδὶ κατανοήσεως τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.
Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη δὲν εἶναι ἑβραϊκὴ ὑπόθεση, ὅπως θὰ δοῦμε ἀναλυτικότερα στὴ συνέχεια. Ἡ Π.Δ. περιέχει τὴν πορεία τῆς φανερώσεως τῆς «Θείας Οἰκονομίας», τοῦ ἐκτυλισσόμενου σχεδίου τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῆς κτίσεως. Ὅ, τι ἀναφέρεται σὲ αὐτὸ τὸ θέμα στὴν Π.Δ. εἶναι δεκτὸ ἀπὸ τοὺς χριστιανούς, ὡς χριστιανικὸ καὶ σωτήριο. Αὐτὸ εἶναι τὸ κήρυγμα τῶν Προφητῶν, τῶν Πατριαρχῶν, τῶν Δικαίων (Ἁγίων) τῆς πρὸ τῆς σαρκώσεως ἐποχῆς. Οἱ Δίκαιοι τῆς Π.Δ. διασῴζουν τὴν μέθοδο σωτηρίας, τὸν τρόπο δηλαδὴ ζητήσεως καὶ μετοχῆς στὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τιμῶνται ὡς χριστιανοὶ πρὸ Χριστοῦ, ποὺ ἔφθασαν στὴ θέωση, ὅπως οἱ Ἅγιοί της Καινῆς Διαθήκης (βλ. Ἡσ. 6, 1 ε.). Μόνο ποὺ ἡ θέωσή τους ἦταν προσωρινή, διότι ἔλειπε ὁ «τόπος» συνάξεως ὅλων. Καὶ ὁ «τόπος» αὐτὸς εἶναι ἡ ἀνθρωπότητα (ἀνθρώπινη φύση) τοῦ Χριστοῦ. Μὲ τὴν σάρκωσῃ τοῦ Χριστοῦ εἰσέρχεται ὁ «τόπος» αὐτὸς στὴν ἱστορία. Γι᾿ αὐτὸ ἦταν ἀναγκαία ἡ Σάρκωση. Ὁ «ἀσάρκως» παρὼν στὸν κόσμο Χριστὸς ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς ἱστορίας - δημιουργίας, προσλαμβάνει ἀνθρώπινη σάρκα «δι᾿ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν». Ἡ σχέση μὲ τὸ Χριστὸ πρὸ καὶ μετὰ τὴν Σάρκωση δὲν εἶναι διανοητικὴ (ἐπιστημονική), ὅπως πιστεύουν οἱ νεοειδωλολάτρες, ἀλλὰ ἐμπειρική, ὑπαρξιακή. Τὰ ἐπιστημονικὰ καὶ φιλοσοφικὰ ἐπιτεύγματα εἶναι ἐδῶ ἀδιάφορα.
Στὴν Π.Δ., ἄλλωστε, δὲν ἀνήκουν μόνον Ἑβραῖοι, ἀλλὰ καὶ μὴ Ἑβραῖοι, ὅπως ὁ Ἰώβ, ἢ ἡ «ἀλλόφυλος» Ῥούθ, ἡ Μωαβίτισσα. Ὁ πρώην Πλατωνικὸς φιλόσοφος καὶ μετὰ χριστιανὸς μάρτυς Ἰουστίνος (β´ αἰ. μ.Χ.) θὰ διακηρύξει: «Οἱ μετὰ Λόγου βιώσαντες Χριστιανοὶ εἰσὶ κἂν ἄθεοι ἐνομίσθησαν, οἶον ἐν Ἕλλησι μὲν Σωκράτης καὶ Ἡράκλειτος καὶ οἱ ὅμοιοι αὐτοῖς, ἐν βαρβάροις δὲ Ἀβραὰμ καὶ Ἀνανίας καὶ Ἀζαρίας καὶ Μισαὴλ καὶ Ἠλίας καὶ ἄλλοι πολλοί». (Ἀπολογία Α´ 46, 2). Στὸ θέμα τῆς σωτηρίας, ὡς χριστιανούς, μᾶς ἐνδιαφέρουν οἱ Ἅγιοι καὶ ἡ ἐν Χριστῷ ἐμπειρία τους καὶ ὄχι οἱ ἐπιστήμονες, διανοούμενοι ἢ σοφοὶ τοῦ κόσμου. Αὐτὸ τὸ πρόβλημα λύνει ὁ Ἀπ. Παῦλος, δεινὸς ἑλληνιστὴς καὶ διανοούμενος καὶ αὐτός, στὴν Α´ πρὸς Κορινθίους, ἀποτεινόμενος πρὸς Ἕλληνες, στὴν πρωτεύουσα τοῦ τότε Ἑλληνισμοῦ, τὴν Κόρινθο: «ὁ λόγος ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστὶ τοῖς δὲ σωζομένοις ἡμῖν (= τοῖς χριστιανοίς) δύναμις Θεοῦ ἐστὶν . . . Ἐπειδὴ γὰρ [...] οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διὰ τῆς σοφίας τὸν Θεόν, εὐδόκησεν ὁ Θεὸς διὰ τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος σώσαι τοὺς πιστεύοντας» (Α´ Κορ. 1, 18-21).
Ἡ Π.Δ. ὡς βιβλίο ποὺ περιέχει τὴν προσδοκία τοῦ Λυτρωτοῦ καὶ ὅλη τὴν σχετικὴ προετοιμασία, εἶναι βιβλίο τῶν χριστιανῶν καὶ ὄχι τῶν ἀπορριψάντων τὸν Μεσσία - Χριστὸν Ἑβραίων. Ὁ Ἀπ. Παῦλος, Ἑβραῖος κατὰ σάρκα, ἀλλὰ ὄχι κατὰ πνεῦμα, δηλώνει ὅτι οἱ «ἄρχοντες» τῶν Ἑβραίων (γιὰ «ἐπισήμους Ἐβραίους» θὰ ὁμιλεῖ τὸν 19ο αἰ. καὶ ὁ Κοσμᾶς Φλαμιᾶτος, ὁμολογητὴς τῆς Ὀρθοδοξίας στὸ Ἑλληνικὸ κράτος) δὲν παραδέχθηκαν (ἀποδέχθηκαν) τὴν σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ. Διότι, ἂν τὴν εἶχαν ἀποδεχθεῖ, «οὐκ ἂν τὸν Κύριόν της δόξης ἐσταύρωσαν» (Α´ Κορ. 2, 7-9) «Κύριος τῆς δόξης» (τοῦ ἀκτίστου φωτός) στὴν Π.Δ. εἶναι ὁ Μεσσίας Χριστός.
Ἡ Π.Δ. στὴν οὐσία εἶναι ἡ σωτηριολογικὴ (λυτρωτική) ἐμπειρία τῶν Δικαίων τῆς πρὸ τῆς Σαρκώσεως περιόδου τῆς ἀνθρωπότητος. Αὐτὴ ἡ ἐμπειρία τῆς θεώσεως - σωτηρίας, ὅμως, λαμβάνει, σὲ κάθε ἐποχή, χώρα μέσα σὲ κάποιο ἱστορικὸ καὶ πολιτισμικὸ πλαίσιο. Ἐπειδὴ οἱ σημαντικότεροι καὶ περισσότεροι ἐνσαρκωτὲς αὐτῆς τῆς ἐμπειρίας ὑπῆρξαν Ἑβραῖοι, γι᾿ αὐτὸ τὸ ἱστορικοπολιτισμικὸ πλαίσιο τῆς Π.Δ. εἶναι τὸ ἑβραϊκό.
Τὸ ἱστορικοπολιτισμικὸ πλαίσιο εἶναι ὅλως δευτερεῦον καὶ εὔκολα ἀποσυνδέεται ἀπὸ τὴν πίστη. Αὐτὸ ἰσχύει καὶ γιὰ τὸ ἑλληνιστικὸ - ρωμαϊκὸ ἱστορικὸ πλαίσιο τῆς Κ. Διαθήκης. Τὰ δυὸ αὐτὰ πλαίσια τεκμηριώνουν τὴν ἱστορικότητα τῶν εριγραφομένων στὴν Ἁγία Γραφή. Μπορεῖ, συνεπῶς, οἱ Ἑβραῖοι νὰ καυχῶνται γιὰ τὸ γεγονός, ὅτι στὸ χῶρο τους, ἱστορικά, πραγματοποιήθησαν τὰ θαυμάσια του Θεοῦ στὴν Π.Δ. αὐτοὶ ὅμως εἶναι τελείως ξένοι πρὸς αὐτά, ἀφοῦ τὰ ἀπέρριψαν. Τὸ πλαίσιο εἶναι δικό τους, ἀλλὰ τὰ πράγματα ξένα πρὸς αὐτοὺς καὶ ἡμῶν τῶν χριστιανῶν. Τὸ ἴδιο θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ κανεὶς καὶ γιὰ μᾶς τοὺς Ἕλληνες, σχετικά με τὴν στάσῃ μας ἔναντι τοῦ Χριστοῦ. Τὸ πλαίσιο τῆς Κ.Δ. μᾶς ἀνήκει. Ἂν ἀπορρίπτουμε, ὅμως τὸν Χριστό, τότε εἴμαστε ξένοι πρὸς τὴν ἐν Χριστῷ σωτηρία. «Περιούσιος λαός» τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι τώρα ΟΛΟΙ οἱ Ἑβραῖοι, ἀλλὰ αὐτοὶ ποὺ δέχθηκαν τὸ περὶ Μεσσίου κήρυγμα τῶν Δικαίων τῆς Π.Δ., ποῦ ὁδηγεῖ τὸν Ἰησοῦ Χριστό. Σὲ αὐτὸν τὸν «περιούσιο λαὸ» ἀνήκουν ὅλοι οἱ π. Χ. ἄνθρωποι, ποὺ ἔζησαν μὲ τὴν προσδοκία τοῦ Λυτρωτοῦ (πρβλ. Γεν. 49, 10: «καὶ αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν»), ὅπως εἶπε παραπάνω ὁ Ἰουστίνος. «Ἐν Χριστῷ», στὴ σχέση, δηλαδὴ ἑνότητα, μὲ τὸ Χριστό, διαμορφώθηκε ἱστορικὰ τὸ «ἔθνος ἅγιον», ποὺ δὲν ἀποτελεῖται ἀπὸ Ἕλληνες μόνον ἢ Ἰουδαίους, ἀλλὰ ἀπὸ τοὺς Χριστιανούς, ἀνεξαρτήτως φυλῆς, καταγωγῆς, αἵματος κλπ.
Ἄρα ἀπὸ τὰ βιβλία τῆς Π.Δ., σχέση μὲ τὴν σωτηρίᾳ μας ἔχει τὸ κήρυγμα τῶν προφητῶν (μὲ πολὺ ἀντιιουδαϊκὸ μάλιστα πνεῦμα...) καὶ γενικὰ τῶν Δικαίων. Τὰ κριτήρια εἶναι πνευματικὰ καὶ ὄχι φυλετικά. Γι᾿ αὐτὸ εἶναι ἅγιοί της πίστεώς μας οἱ 7 Μακκαβαῖοι παῖδες, ἡ μητέρα τους Ἁγία Σολωμονή) καὶ ὁ πνευματικός τους πατέρας Ἐλεάζαρος καὶ τοὺς τιμοῦμε τὴν 1η Αὐγούστου, διότι ὁμολόγησαν τὴν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ μας καὶ ὄχι ὅτι ἦσαν Ἑβραῖοι. Ὅπως ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ, μολονότι Ῥῶσος, ὡς ἅγιος τιμᾶται ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες, ἢ ὁ ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος κλπ. Αὐτὰ εἶναι τὰ κριτήριά μας. Ἄλλη ἡ τιμή, ποὺ ἀποδίδουμε στοὺς ἐνδόξους κατὰ σάρκα προγόνους μας ἢ τοὺς σοφούς μας καὶ ἄλλη ἡ τιμὴ πρὸς τοὺς «ἠγουμένους» τῆς Πίστεώς μας, πνευματικοὺς ὁδηγούς μας καὶ «προπάτορές» μας στὴν Πίστη.
Μὴν ξεχνᾶμε ὅμως καὶ κάτι ἄλλο, ἐξίσου σημαντικό. Μὲ τὴν Μετάφραση τῶν Ο´ (Ἀλεξάνδρεια, 3ος - 2ος π.Χ. αἰ.) ἡ Π.Δ. «ἑλληνοποιεῖται». Ὑπάρχουν δὲ καὶ βιβλία παλαιοδιαθηκικὰ ἢ τμήματα βιβλίων γραμμένα πρωτοτύπως ἑλληνιστί, ὅπως π.χ. ἡ «Σοφία Σολομῶντος», μὲ σαφεῖς ἐπιρροὲς πλατωνικές, ὅπως ἀπέδειξε ὁ σοφὸς ἑβραιολόγος δάσκαλός μου, ἀείμνηστος Βασ. Βέλλας (+1970). Οἱ συγγραφεῖς τῆς Κ.Δ. ἐξ ἄλλου, παραπέμπουν στὴ μετάφραση τῶν Ο´ καὶ ὄχι στὴν ἑβραϊκὴ Π. Διαθήκη.
Ἡ Π.Δ. τῶν Ο´ περιέχει 49 βιβλία - κείμενα, ἐνῷ ἡ ἑβραϊκὴ 36. Ἡ μετάφραση τῶν Ο´ μπορεῖ νὰ ἔγινε γιὰ χάρη τῶν Ἰουδαίων τῆς διασπορᾶς ποὺ ἀπέμαθαν τὰ ἑβραϊκὰ - ἀραμαϊκά, μὲ τὴν χρήσῃ της, ὅμως, στὴν Κ.Δ. καὶ τὴν πατερική μας παράδοση εἶναι πλέον «ἑλληνικὴ» ὑπόθεση καὶ θὰ πρέπει νὰ εἴμεθᾳ ὑπερήφανοι γι᾿ αὐτό. Καὶ ἀπὸ πλευρᾶς γλώσσης, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ πλευρᾶς ἑρμηνευτικῆς, δὲν ἔχει καμμία σχέση μὲ τοὺς Ἰουδαίους - Ἰσραηλῖτες, ἀλλὰ μὲ μᾶς τοὺς χριστιανούς.
Ἂς μὴν ἐρεθίζονται λοιπόν, οἱ φανατικοὶ ἀρχαιολάτρες. Βέβαια ἐνοχλοῦνται ἀπὸ τὸ γεγονός, ὅτι ἀναφερόμεθα σὲ πνευματικοὺς προπάτοράς μας, ποὺ εἶναι κυρίως, Ἑβραῖοι (κατὰ σάρκα, ὄχι κατὰ πνεῦμα ὅμως). Ἡ θεολογία μας ὅμως, ὡς ὑπόθεση σωτηρίας, θεώσεως καὶ ὄχι διανοητικῆς ἀναπτύξεως καὶ καλλιέργειας, δὲν ἔχει σχέση μὲ τὴν ἐμπειρία τῶν Δικαίων, ποῦ προετοίμασαν τὴν ἀνθρωπότητα νὰ δεχθεῖ τὴν ἐν Χριστῷ σωτηρία; Γι᾿ αὐτὸ εἶναι προπάτορές μας, «παιδαγωγοὶ εἰς Χριστόν» καὶ πνευματικοὶ πατέρες μας. Εἶναι λάθος ἐξ ἄλλου, νὰ νομίζει κάποιος, λόγω λόγω παχυλῆς ἄγνοιας (ἢ κακίας), ὅτι ἡ Π.Δ. πρέπει νὰ κριθεῖ ἠθικολογικά. Ἠθικὰ καὶ ἀνήθικα βρίσκονται παντοῦ... Τὸ πνεῦμα τῆς Π.Δ. χριστιανικὰ εἶναι ὅτι μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴν δυσοσμία ἀναδύεται τὸ «ἄνθος τῆς ἀφθαρσίας», ὁ Σωτῆρας - Χριστὸς (βλ. τὸν γενεαλογικὸ κατάλογο τοῦ Ματθαίου, (κεφ.1). Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὸ θαῦμα αὐτὸ εἶναι τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι δικό μας. Ἀλλὰ ποῦ νὰ τὰ καταλάβουν αὐτὰ προκατειλημμένοι καὶ ἀγράμματοι ὡς πρὸς αὐτά, νεοειδωλολάτρες... Σ᾿ ἕνα, ὅμως, μᾶς βοηθοῦν. Πρέπει νὰ καταλάβουμε ἐπιτέλους, ὅτι δὲν πρέπει - σήμερα - ν᾿ ἀφιερώνουμε τόσες σελίδες στὰ σχολικά μας βιβλία γιὰ τὴν ἑβραϊκὴ ἱστορία, νὰ μένουμε στὸ μεσσιανικὸ κήρυγμά της καὶ στὴν πνευματικὴ παράδοση τῶν προφητῶν, ποὺ ὅπως ἐλέχθη, εἶναι σαφῶς ἀντιεβραϊκῆ καὶ ἀντιφαρισαϊκή. Ἀκούγοντας πάντως ζωντανὰ τὸν συνθέτη κ. Μαρκόπουλο, διαπίστωσα ὅτι ἔπεσε θῦμα τῶν ἀντισημιτῶν, πού, ὅπως μέσα ἀπὸ τὴν μασονία καταξιώνουν τὸν σιωνισμὸ πανηγυρικώτατα. Ἀλλὰ γι᾿ αὐτό, ἄλλη φορά...